Πόσο επηρεάζουν τα smartphone τον ύπνο μας;

Πόσοι από εσάς ξαπλώνετε στο κρεβάτι χαζεύοντας στο κινητό πριν κοιμηθείτε; Πόσοι έχετε αντικαταστήσει το βιβλίο με αυτό και πόσοι προσπαθείτε να πείσετε τα παιδιά σας να το αφήνουν έξω από το δωμάτιο το βράδυ; Όπως ξέρουμε, ο ύπνος είναι άκρως σημαντικός για τη φυσική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών. Υπάρχουν, όμως, διάφοροι παράγοντες που τον επηρεάζουν και η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων είναι ένας από αυτούς.

Στη σύγχρονη εποχή, δυστυχώς, τα περισσότερα παιδιά και οι έφηβοι έχουν τουλάχιστον μια τέτοια συσκευή στο περιβάλλον που κοιμούνται, με αυτή που χρησιμοποιούν πιο συχνά να είναι δίπλα στο κρεβάτι τους. Η χρήση τους, όμως, συνδέεται με ανεπαρκή ύπνο, κακή ποιότητα ύπνου και υπνηλία την επόμενη ημέρα, αν και υπάρχει το εξής ερώτημα: τα παιδιά δεν κοιμούνται επειδή είναι στο κινητό ή είναι στο κινητό επειδή δεν κοιμούνται;

Η μεγάλη χρήση των μέσων συνδέεται με πιο άστατο ύπνο, μικρότερη διάρκεια και άλλα προβλήματα που προκύπτουν στον ύπνο. Σε φοιτητές μπορεί να ισχύει περισσότερο το ότι λόγω του ότι δεν κοιμούνται νωρίς, να απορροφώνται από τις οθόνες. Στην πρώιμη παιδική ηλικία, όμως, μπορεί να συμβαίνει και το αντίστροφο.

Η χρήση smarphones και τάμπλετ δεν μεταθέτει μόνο την ώρα ύπνου μας πιο αργά και μας διεγείρει, αλλά ταυτόχρονα το φως που εκπέμπουν επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό μας, καθώς εμπλέκεται με την παραγωγή μελατονίνης (η ορμόνη του ύπνου που παράγεται στο σκοτάδι). Με απλά λόγια, όταν βάζουμε μια φωτεινή οθόνη μπροστά στο πρόσωπό μας, το φως μπερδεύει τον εγκέφαλό μας, αν βρισκόμαστε σε έναν κατά τ’ άλλα σκοτεινό χώρο. Κι εδώ, η ρύθμιση της φωτεινότητας σε πιο χαμηλή, μπορεί να βοηθήσει.

Τι ισχύει με την ακτινοβολία;
Μπορεί άραγε η ακτινοβολία να επηρεάζει τον ύπνο μας; Υπάρχει ένα ένζυμο (β-trace protein) που δημιουργεί μια ορμόνη που προωθεί τον ύπνο στον εγκέφαλό μας. Οι ερευνητές βρήκαν ότι όσοι έχουν μεγαλύτερη έκθεση στα κινητά τους ή στα ασύρματα τηλέφωνα, παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα αυτού του ενζύμου στο αίμα και η συλλογιστική πίσω από αυτό είναι ότι οι εκπομπές από τα ασύρματα τηλέφωνα το επηρεάζουν, ειδικά στους ιστούς ακριβώς κάτω από το κρανίο, δηλαδή ακριβώς εκεί που συνήθως κρατάμε το κινητό. Υπάρχει, λοιπόν, ένας πιθανός μηχανισμός που τα κινητά μπορεί όντως να επηρεάζουν τον ύπνο.

Συμμετέχοντες σε μελέτη εκτέθηκαν για 30 λεπτά σε συνομιλία, ακρόαση, standby ή off mode σε κινητό, με όλα τα φώτα και τα ηχεία να είναι ανενεργά, ενώ χρησιμοποιήθηκε μόνωση ώστε να μην αισθανθούν οι συμμετέχοντες αν η συσκευή θερμαινόταν, προκειμένου να μην γνωρίζουν σε ποιο γκρουπ από όλα τα παραπάνω ανήκαν. Μετά την έκθεση, οι ερευνητές παρέλαβαν τα τηλέφωνα, έκλεισαν τα φώτα και ζήτησαν από τους συμμετέχοντας να κλείσουν τα μάτια τους και να προσπαθήσουν να κοιμηθούν. Τα ευρήματα έδειξαν πως όσοι είχαν εκτεθεί στο τηλέφωνο όταν ήταν κλειστό ή σε standby mode ή σε ακρόαση, αποκοιμήθηκαν μέσα σε 20-30 λεπτά. Όταν, όμως, εκτέθηκαν στο ίδιο τηλέφωνο σε mode συνομιλίας, τους πήρε περισσότερο χρόνο να αποκοιμηθούν, περίπου 50 λεπτά κατά μέσο όρο.

Η διαφορά αυτή που καταγράφεται μεταξύ συνομιλίας και ακρόασης μπορεί να οφείλεται στο SAR του τηλεφώνου, δηλαδή τον δείκτη που δείχνει πόση από την ενέργεια του τηλεφώνου μας απορροφά το σώμα μας –η οποία είναι 9 φορές υψηλότερη όταν μιλάμε από όταν ακούμε κάποιον άλλον να μιλάει.

Κι όταν τελικά κοιμηθούμε, τι συμβαίνει;
Υπάρχουν περίπου 20 μελέτες, οι οποίες μοιράζονται περίπου στη μέση σχετικά με τα ευρήματά τους στην ποιότητα ύπνου. Ναι, μια αύξηση στην διεγερσιμότητα του εγκεφαλικού φλοιού ως απόκριση στην έκθεση στις εκπομπές του κινητού μπορεί όντως να διακόψει τον ύπνο. Αυτή η αυξημένη διεγερσιμότητα, ωστόσο, μπορεί να σημαίνει και πιο γρήγορο χρόνο αντίδρασης. Με παρόμοιο τρόπο, όσοι εκτέθηκαν σε ενεργό κινητό παρουσίασαν σημαντικά περισσότερο REM ύπνο, δηλαδή περίπου 4% περισσότερο χρόνο για… όνειρα, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό.

Η έκθεση σε κινητά και οθόνες, λοιπόν, μπορεί να μας επηρεάσει σε ένα βαθμό και ίσως είναι μια καλή στιγμή να δούμε τις εναλλακτικές μας, να διαμορφώσουμε μια ρουτίνα ύπνου απαλλαγμένη από οθόνες και κινητά, με τη συντροφιά ενός βιβλίου πριν τον ύπνο, με ένα χαλαρωτικό μπάνιο, με χαλάρωση και διαλογισμό, και να δούμε κατά πόσο εντοπίζουμε διαφορές στην ξεκούρασή μας και στην ποιότητα του ύπνου μας.

Πηγές

https://nutritionfacts.org/2023/05/02/is-our-sleep-affected-by-smartphones/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24552437/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17548154/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26618505/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26618505/