Τρόπος ζωής και απώλεια μνήμης: πώς συνδέονται

Πριν λίγους μήνες επικράτησε μια αναστάτωση στο διαδίκτυο και τα μέσα, μετά την ανακοίνωση της οικογένειας του αμερικανού ηθοποιού Bruce Willis ότι πάσχει από ένα είδος άνοιας (μετωποκροταφική άνοια –FTD). Δεδομένης της ηλικίας του ηθοποιού, ο οποίος είναι μόλις 67 ετών, αλλά και του επαγγέλματός του, η άνοια είναι μια από τις ασθένειες που δεν θα περίμενε κανείς να εμφανιστεί σε έναν άνθρωπο με αυτά τα χαρακτηριστικά. Αυτό το είδος άνοιας, ωστόσο, έχει μεγάλο βαθμό κληρονομικότητας και εμφανίζεται συχνότερα σε πιο νεαρή ηλικία, όπου μπορεί να δούμε ακόμη και άτομα 45 ετών να εμφανίζουν πρώιμα συμπτώματα όπως αλλαγές στη συμπεριφορά.

Δεδομένης της έλλειψης θεραπείας για τη γνωστική φθορά και την άνοια, είναι σημαντικό να πούμε ότι οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο, σε κάποια είδη άνοιας περισσότερο, σε άλλα λιγότερο.

Τι δείχνουν οι έρευνες
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο στο BMJ διερευνήθηκε ακριβώς αυτό: η σχέση που έχει ένας υγιεινός και ισορροπημένος τρόπος ζωής με τη γνωστική φθορά και την απώλεια μνήμης, σε βάθος δεκαετίας, σε 29 χιλιάδες συμμετέχοντες, εκ των οποίων το 49,9% ήταν γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας 72,2%, στην China Cognition and Ageing Study. Οι επικεφαλής της μελέτης συνδύασαν έξι παράγοντες προκειμένου να υπολογίσουν το σκορ εντός υγιεινού τρόπου ζωής: ισορροπημένη διατροφή, τακτική φυσική άσκηση, ενεργή κοινωνική επαφή, ενεργή γνωστική δραστηριότητα, αποχή από αλκοόλ και κάπνισμα. Όσον αφορά τη διατροφή, οι ερευνητές κατέγραψαν την καθημερινή πρόσληψη 12 τροφών από τους συμμετέχοντες (φρούτα, λαχανικά, ψάρι, κρέας, γαλακτοκομικά, αλάτι, λάδι, αυγά, δημητριακά, όσπρια, ξηροί καρποί και τσάι). Υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή ήταν αυτή με υψηλή κατανάλωση υγιεινών φυτικών τροφών, αλλά περιλάμβανε κρέας, γαλακτοκομικά και αυγά σε χαμηλά επίπεδα, ενώ το ψάρι αξιολογήθηκε ως υγιεινό. Τα αποτελέσματα (από 0 έως 6 παράγοντες) κατηγοριοποιήθηκαν ως ευνοϊκά (4-6 παράγοντες), μέτρια (2-3 παράγοντες) και αρνητικά (0-1 παράγοντας).

Με βάση τα παραπάνω, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι υγιεινές συνήθειες του κάθε συμμετέχοντα σχετίζονταν με μειωμένη φθορά μνήμης σε βάθος δεκαετίας, σε μια θετική επίδραση που σχετιζόταν και με το μέγεθος. Όσο πιο υψηλό, δηλαδή, ήταν το σκορ των παραγόντων, τόσο πιο αργή η γνωστική φθορά.

Σημαντικό εύρημα ήταν ότι ο συσχετισμός μεταξύ ενός καλού σκορ στον υγιεινό τρόπο ζωής και τη γνωστική φθορά σε βάθος δεκαετίας ήταν εμφανής σε όλα τα άτομα, είτε είχαν είτε όχι το γονίδιο APOE ε4 (απολιποπρωτεΐνη Ε4), που αποτελεί τον πιο ισχυρό γνωστό παράγοντα κινδύνου για Αλτσχάιμερ και άλλα είδη άνοιας. Τα αποτελέσματα, λοιπόν, υποστηρίζουν τη γνώση που έχουμε ότι αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής μπορούν να δράσουν ενάντια στην αρνητική επίδραση του APOE ε4 στη γνωστική φθορά και την άνοια.

Να τονίσουμε, επίσης, ότι στη follow-up μελέτη 10 χρόνων, ένας ευνοϊκός τρόπος ζωής σχετίστηκε με μικρότερη πιθανότητα μετάβασης από ήπια γνωστική διαταραχή σε άνοια. Όσοι παρέμειναν πιστοί σε έναν ισορροπημένο και υγιεινό τρόπο ζωής, παρουσίαζαν σχεδόν 90% μείωση του κινδύνου εξέλιξης σε άνοια κι αυτή η ευνοϊκή επίδραση παρέμεινε εμφανής και σε συμμετέχοντες φορείς του APOE ε4. Η θετική αυτή επίδραση των υγιεινών συνηθειών, άλλωστε, σε άτομα με υψηλό γενετικό κίνδυνο, έχει παρουσιαστεί και στο παρελθόν.

Οι επικεφαλής της μελέτης, λοιπόν, τονίζουν ότι τα αποτελέσματα μας παρέχουν αποδείξεις ότι ακολουθώντας έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής, μπορούμε να μειώσουμε τη γνωστική φθορά, ακόμη κι αν υπάρχει γονιδιακό υπόβαθρο.

Σε ένα παρόμοιο πλαίσιο, οι παραπάνω παράγοντες υγιεινού τρόπου ζωής σχετίζονταν με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής σε συμμετέχοντες στο Chicago Health and Aging Project, με τα έξτρα αυτά χρόνια να είναι πολύ πιθανό να μην περιλαμβάνουν παθήσεις όπως Αλτσχάιμερ και άνοια, σε σχέση με συμμετέχοντες που απέχουν από ένα τέτοιο μοντέλο ζωής.

Διαβήτης και άνοια
Να σημειώσουμε ότι ο διαβήτης τύπου 2 αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση άνοιας, αλλά ακόμη κι αυτός ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί με αλλαγές στις συνήθειές μας. Αναφορά από τη μελέτη UK biobank  αξιολόγησε 7 παράγοντες που αφορούν ισορροπημένο τρόπο ζωής σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, όπως αποχή από το κάπνισμα, μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, τακτική φυσική δραστηριότητα, ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ύπνος, λιγότερη καθιστική ζωή και συχνές κοινωνικές επαφές. Έπειτα από περισσότερα από 12 χρόνια follow-up, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες που ακολουθούσαν τους περισσότερους παράγοντες ισορροπίας, παρουσίαζαν μειωμένο κίνδυνο άνοιας κατά 50% σε σχέση με συμμετέχοντες που δεν ακολουθούσαν τις υγιεινές αυτές συνήθειες.

Βάλτε, λοιπόν, στην ατζέντα μια ισορροπημένη, κατά βάση φυτοφαγική διατροφή, μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ, κοινωνικές επαφές, άσκηση, επαρκή ύπνο και διακοπή του καπνίσματος, για να εξασφαλίσετε ότι θα θυμάστε λεπτομερώς όλη σας τη ζωή, σε όποια ηλικία κι αν φτάσετε.

Πηγή

https://shireenkassam.medium.com/review-of-the-plant-based-nutrition-news-february-2023-73aed489cb54
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36696990/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33585904/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36104282/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35608247/