Ψάρια, θαλασσινά και μικροπλαστικά: Πώς επηρεάζεται η υγεία μας

Η κατανάλωση των θαλασσινών το καλοκαίρι ανεβαίνει αλματωδώς για όσους δεν απέχουν από τα ζωικά, ενώ υψηλή είναι και η κατανάλωσή τους όλο το χρόνο, για πολλούς. Προσπερνώντας τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της κατανάλωσής τους στo περιβάλλον, τις θάλασσες και την κλιματική αλλαγή, σήμερα θα μιλήσουμε για ένα διαφορετικό θέμα που αφορά αυτή την επιλογή και που ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, το έχω συζητήσει με πολλούς από εσάς: τα μικροπλαστικά και το κατά πόσο αυτά μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος του ανθρώπου από την κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών.

Πηγαίνοντας πίσω στην ιστορία και το 1869, το πλαστικό δημιουργήθηκε προκειμένου να αντικατασταθεί το ελεφαντόδοντο στην παραγωγή μπαλών μπιλιάρδου. Δυστυχώς, όμως, αυτό που ξεκίνησε ως ένα μέτρο προστασίας και συντήρησης, μετατράπηκε σε τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα με εκατοντάδες χιλιάδες τόνους μικροπλαστικών να επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας, προερχόμενα από πλαστικά αντικείμενα όπως μπουκάλια ή από μικροπλαστικά που βρίσκονται σε προϊόντα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα, όπως π.χ. οδοντόπαστα, προϊόντα απολέπισης, κάποια make-up κ.ο.κ. Σκεφτείτε ότι μέχρι και 94.500 μικροσωματίδια μπορεί να φύγουν στους σωλήνες του νιπτήρα και της μπανιέρας μας από μια και μόνο χρήση τέτοιων προϊόντων, τα οποία εν τέλει καταλήγουν στις θάλασσες. Σύμφωνα, μάλιστα, με υπολογισμούς όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν έμπαιναν όλα αυτά τα μικροσωματίδια στη σειρά, θα μπορούσαν να τυλιχτούν γύρω από τον πλανήτη περισσότερες από… 7 φορές.

Όπως καταλαβαίνετε, αυτό που προκαλεί πρόβλημα είναι ότι το πλαστικό συσσωρεύει τοξικές ουσίες από το νερό και στη συνέχεια τις οδηγεί, μαζί με τις χημικές ουσίες που ήδη περιέχει το ίδιο, σε θαλάσσιους οργανισμούς, οδηγώντας σε συσσώρευση στην τροφική αλυσίδα, με αποτέλεσμα όλες αυτές οι βλαβερές ουσίες να καταλήγουν τελικά στο πιάτο μας. Οι πιθανές επιδράσεις στην υγεία μας περιλαμβάνουν και τη μεταβοιλή χρωμοσωμάτων, που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε παχυσαρκία, υπογονιμότητα και καρκίνο.

Πλαστικό και διατροφή
Σύμφωνα με τα στοιχεία, λοιπόν, το πλαστικό φεύγει στους ωκεανούς. Όσον αφορά τα ψάρια, έχουν ανιχνευτεί μικροπλαστικά στον οργανισμό τους και όταν εμείς τα καταναλώνουμε, καταναλώνουμε και τα μικροπλαστικά που έχουν περάσει στο σύστημά τους. Και μπορεί να αποβάλλουμε καθετί που τρώμε όταν πηγαίνουμε στην τουαλέτα, αλλά κάποια μικροσωματίδια πλαστικού μπορεί να απορροφηθούν στα τοιχώματα του εντέρου και να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Η πρόσληψη των μικροσωματιδίων σε μικρούς εντερικούς ιστούς και σε δευτερεύοντα όργανα έφτασε να αναγνωρίζεται ως διεργασία σε μελέτη τρωκτικών και μένει να δούμε αν κάτι τέτοιο ισχύει και στον άνθρωπο.

Οι ερευνητές, λοιπόν, βρήκαν ότι πλαστικά μικροσωματίδια μπορούν όντως να περάσουν στον πλακούντα από την κυκλοφορία του αίματος της μητέρας, που σημαίνει ότι αφού περνούν από την κυκλοφορία αίματος της μητέρας, μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία αίματος και του μωρού. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι αρκετά ανησυχητικό, καθώς τα πλαστικά αυτά μπορούν να αποτελέσουν πηγή τοξικών χημικών, όπου τόσο τα χημικά πρόσθετα του πλαστικού, όσο και οι τοξικές ουσίες που απορροφά από το νερό, απελευθερώνονται στον οργανισμό μας. Ένα από τα πρόσθετα χημικά στο οποίο έχω αναφερθεί πολλές φορές (δείτε εδώ) είναι το BPA (δισφαινόλη Α), οι συγκεντρώσεις του οποίου έχουν μετρηθεί σε μικροπλαστικά και ανιχνεύονται και σε ψάρια και θαλασσινά.

Μελέτη, μάλιστα, διερεύνησε τα επίπεδα BPA σε βρώσιμα μέρη των θαλασσινών και τα αποτελέσματα δεν είναι και πάρα πολύ καλά. Τα ψάρια και τα υπόλοιπα θαλασσινά παρουσιάζουν από τα μεγαλύτερα επίπεδα BPA  κι ενώ μεγάλο ρόλο παίζει και το αν πρόκειται για θαλασσινά σε κονσέρβα, καθώς οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν BPA στις κονσέρβες, στην πραγματικότητα διαπιστώνονται υψηλά επίπεδα και σε φρέσκα ψάρια και θαλασσινά. Τα υψηλότερα επίπεδα, λοιπόν, ανιχνεύονται σε τόνο, σαρδέλες, κυδώνια και καβούρια κονσέρβα, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις βρέθηκαν ακόμη υψηλότερα επίπεδα σε κάποια φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, όπως αχιβάδες, καλκάνια και μπακαλιάρο.

Δυστυχώς, τα χημικά στο πλαστικό όπως το BPA είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες, που σημαίνει ότι επηρεάζουν τις ορμόνες, ενώ έξτρα κίνδυνος δημιουργείται και από λιποδιαλυτούς ρύπους από το θαλασσινό νερό που επικάθονται σε μικροπλαστικές επιφάνειες.

Πηγές
https://nutritionfacts.org/blog/is-seafood-safe-from-microplastic-contamination/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27237038/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25643424/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28815367/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26763323/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11489336/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23088563/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27800447/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26249746/