Πρωτεΐνη ορού γάλακτος: ποιες είναι οι παρενέργειές της;

Θα την έχετε ακούσει ως μέρος μιας αθλητικής διατροφής και ως απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση μυϊκής μάζας και δημιουργία μυϊκού ιστού, με πολλούς να με ρωτούν πώς θα μπορούσε να λείψει από τη διατροφή τους μια τόσο απαραίτητη πρωτεΐνη, όταν θέλουν να δημιουργήσουν όγκο. Είναι, όμως, πράγματι τόσο απαραίτητη; Και το κυριότερο, είναι τόσο αθώα όσο προωθείται στο εμπόριο και τι σχέση έχει με το μικροβίωμα του εντέρου και το ανοσοποιητικό;

Ξεκινώντας από τα βασικά, θα ήθελα να τονίσω κάτι βασικό, πέραν της διατροφής. Κι αυτό είναι ότι ο πραγματικός αθλητισμός δεν σημαίνει να είμαστε πιο γρήγοροι ή πιο δυνατοί από άλλους, αλλά να έχουμε ευεξία και υγεία, προσφέροντας στον οργανισμό μας της φυσική δραστηριότητα και την ψυχική και σωματική τόνωση που αυτή μας προσφέρει. Γι’ αυτό και κάποιοι καταφέρνουν και ασχολούνται για χρόνια με τον αθλητισμό, ενώ άλλοι κάνουν γρήγορα περάσματα και τα παρατούν. Πολλοί, μάλιστα, επαγγελματίες αθλητές έχουν ανακαλύψει ότι μια διατροφή απαλλαγμένη από γαλακτοκομικά είναι το κλειδί για ενίσχυση της απόδοσής τους και της διατήρησής του στην κορυφή των επιδόσεων για χρόνια, ακόμη και μετά το αναμενόμενο. Γι’ αυτό και ο αθλητισμός έχει αρχίσει και συνδέεται όλο και περισσότερο με την plant-based διατροφή, με την επιλογή φυσικών… καυσίμων για το χτίσιμο των μυών.

Η πρωτεΐνη ορού γάλακτος, ωστόσο, παραμένει ένα από τα πιο διαδεδομένα συμπληρώματα διατροφής ζωικής προέλευσης μεταξύ αθλητών και προπονητών κι επειδή είναι πολλαπλές οι ερωτήσεις σας γι’ αυτή, είναι σημαντικό να δούμε τι λένε οι έρευνες κι όχι το μάρκετινγκ, που την προωθεί ως μια υγιεινή προσθήκη για τη δημιουργία μυών.

Τι είναι πρωτεΐνη ορού γάλακτος
Πρόκειται για μια από τις πρωτεΐνες που βρίσκουμε στο αγελαδινό γάλα και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα και ουσιαστικά είναι ένα υγρό υποπροϊόν της διεργασίας της παραγωγής τυριού. Για να δημιουργηθούν τα συμπληρώματα με βάση την πρωτεΐνη ορού γάλακτος, το υγρό αυτό υπόκειται σε επεξεργασία ώστε να πάρει μορφή σκόνης. Κατά την επεξεργασία του, μέρος της λακτόζης και των λιπαρών απομακρύνεται, ώστε να έχουμε ένα αποτέλεσμα που είναι 90-95% πρωτεΐνη.

Έχει παρενέργειες;
Έπειτα από ανάλυση ερευνών όσον αφορά την πρωτεΐνη ορού γάλακτος, οι επικεφαλής της έρευνας βρήκαν διάφορα κοινά στοιχεία μεταξύ των ευρημάτων, που παρουσιάζουν τις συνέπειες της κατανάλωσής του. Μεταξύ τους συμπεριλαμβάνεται η ακμή, η τοξικότητα του ήπατος, το αυξημένο οξειδωτικό στρες, τα προβλήματα στα νεφρά και στο έντερο και η έκφραση θυμού. Σε σχέση με τη δοσολογία, οι επικεφαλής βρήκαν ότι 40 γραμμάρια ή περισσότερο πρωτεΐνη ορού γάλακτος μπορούν να οδηγήσουν σε αυτές τις βλαβερές συνέπειες.

Πώς επηρεάζει τη λειτουργία του ήπατος και των νεφρών
Ακόμη και σε περιπτώσεις βραχυπρόθεσμης χρήσης, η κατανάλωσή της φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία των νεφρών. Σε μελέτη του 2011, φάνηκε ότι όσοι κατανάλωναν πρωτεΐνη ορού γάλακτος κατά τη διάρκεια της έρευνας, παρουσίασαν αυξημένη ουρία στο πλάσμα, όγκο ούρων και αποβολή ασβεστίου με τα ούρα, ενώ το pH των κιτρικών των ούρων μειώθηκε. Αυτό δείχνει μια επιπλέον επιβάρυνση στα νεφρά που μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για νεφροπάθεια. Σε σχέση με τη λειτουργία του ήπατος, επηρεάζονται κυρίως όσοι ζουν καθιστική ζωή. Οι ερευνητές βρήκαν ότι σε όσους δεν γυμνάζονται, οι πρωτεΐνες από το συμπλήρωμα ορού πρωτεΐνης γάλακτος καταλήγουν στο συκώτι για επεξεργασία, αντί να αξιοποιηθούν για σύνθεση των μυών. Με το πέρασμα του χρόνου, οι συμμετέχοντες που ακολουθούσαν καθιστική ζωή, παρουσίασαν σημάδια πρώιμων βλαβών του ήπατος. Κι ενώ ξέρουμε ότι το συμπλήρωμα αυτό χρησιμοποιείται κυρίως από αθλητές, υπάρχουν πολλοί που το καταναλώνουν χωρίς να αθλούνται, καθώς υπόσχεται απώλεια βάρους και αύξηση μυϊκής μάζας, μόνο με την κατανάλωσή του. Αυτό, όμως, μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα, καθώς οι καταναλωτές πιστεύουν ότι πρόκειται για κάποιου είδους υπερτροφή που μόνο με την κατανάλωσή της θα έχουν αποτέλεσμα, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά με το πέρασμα του χρόνου.

Τι συμβαίνει με το μικροβίωμα του εντέρου
Παρ’ όλο που η φυσική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει τα «καλά βακτήρια» στο έντερο, το συμπλήρωμα με πρωτεΐνη ορού γάλακτος μπορεί να μειώσει αυτή τη θετική επίδραση της άσκησης. Μελέτη του 2018 σε αθλητές που έπαιρναν συμπλήρωμα με πρωτεΐνη ορού γάλακτος έδειξε ότι υπήρξε μείωση στα ωφέλιμα βακτήρια των συμμετεχόντων και αύξηση στα κακά βακτήρια. Αυτό, όπως γνωρίζουμε σημαίνει ανισορροπία στο μικροβίωμα του εντέρου, με άβολα συμπτώματα όπως έντονο και χρόνιο φούσκωμα, δυσκοιλιότητα, πόνο, αέρια και άλλα είδη γαστρεντερικής δυσφορίας.

Πρωτεΐνη ορού γάλακτος και ακμή
Ίσως θα έχετε παρατηρήσει πως συχνά κάποιοι bodybuilders παρουσιάζουν σημάδια ακμής στο πρόσωπο και δυστυχώς αυτά τα ξεσπάσματα δεν σταματούν μετά την ενηλικίωση για όσους καταναλώνουν πρωτεΐνη ορού γάλακτος. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι αυτός ο συσχετισμός μπορεί να προκύπτει από το γεγονός ότι το γάλα και τα προϊόντα του περιέχουν μια πρωτεΐνη που λειτουργεί ως ορμόνη, την IGF-1 (ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας) και συνδέεται με την αύξηση παραγόντων οιστρογόνων που συνδέονται με την εμφάνιση ακμής. Αν και η πρωτεΐνη ορού γάλακτος δεν περιέχει IGF-1, τα προϊόντα που περιέχουν πρωτεΐνη ορού γάλακτος, συνήθως την περιέχουν, γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή και αποφυγή.

Με βάση, λοιπόν, τα ευρήματα των επιστημόνων, η κατανάλωση πρωτεΐνης ορού γάλακτος φαίνεται να σχετίζεται με βλαβερές συνέπειες όταν λαμβάνεται σε υψηλές δόσεις (40 γραμμάρια ή παραπάνω) και για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που σε αθλητές παρατηρείται πολύ συχνά, καθώς μπορούν εύκολα να περάσουν το μέτρο με τις σκόνες πρωτεΐνης, τις μπάρες που περιέχουν πρωτεΐνη ορού γάλακτος κ.ο.κ.

Σίγουρα χρειάζονται περισσότερες έρευνες και μέχρι να δούμε σε ποιο μέγεθος μπορεί να μας επηρεάζει, καλό είναι να την αποφεύγετε, καθώς δεν αξίζει να ρισκάρετε τις παρενέργειές της, οι οποίες αργότερα στη ζωή μπορεί να παρουσιάσουν ακόμη πιο σοβαρά προβλήματα.

Πηγή
Aragao, Giseli F., et al. “Whey protein supplementation and its potentially adverse effects on health: a systematic review.” Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 25 July 2020, pp. 1-26. https://www.nrcresearchpress.com/loi/apnm.