Οξειδωμένη χοληστερίνη και Αλτσχάιμερ: τι συμβαίνει;

Η διατήρηση της χοληστερίνης σε καλά επίπεδα για την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι γνωστή πλέον στον περισσότερο κόσμο και είναι ίσως ένα από τα πρώτα πράγματα που προσέχουν όλοι στις εξετάσεις αίματος του ετήσιου τσεκ-απ τους. Αυτό, όμως, που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι η οξειδωμένη χοληστερίνη μπορεί να είναι 100 φορές πιο τοξική από την ολική χοληστερίνη, προκαλώντας ανησυχία για διάφορες τροφές όπως ο τόνος κονσέρβα, το επεξεργασμένο κρέας, η παρμεζάνα, το εξαγνισμένο βούτυρο κ.ά.

Η υψηλή χοληστερίνη στο αίμα ξέρουμε ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης Αλτσχάιμερ στο μέλλον και πιθανόν και Πάρκινσον. Εικόνες από αυτοψίες έχουν δείξει ότι οι αρτηρίες του εγκεφάλου σε θύματα του Αλτσχάιμερ είναι βουλωμένες με λίπος και χοληστερίνη σε σχέση με ελέγχους σε ηλικιωμένους χωρίς άνοια. Η χοληστερίνη, όμως, δεν εισχωρεί άμεσα στον εγκέφαλο, ούτε μπορεί να εξέλθει απευθείας από αυτόν, Τι γίνεται, λοιπόν, αν ο εγκέφαλος έχει πολλή χοληστερίνη και πρέπει να «ξεφορτωθεί» κάποια ποσότητα;

Ως βαλβίδα ασφαλείας, ένα ένζυμο στον εγκέφαλο μπορεί να οξειδώσει τη χοληστερίνη κι έτσι σε αυτή τη μορφή μπορεί να φύγει από τον εγκέφαλο και από το σώμα. Υπάρχει, όμως, μια παγίδα. Παρ’ όλο που αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να περιορίσει την υπερβάλλουσα ποσότητα των προϊόντων οξείδωσης, ταυτόχρονα μπορεί να επιτρέψει τοξικές ποσότητες οξειδωμένης χοληστερίνης, που βρίσκεται στην κυκλοφορία του αίματος, να συσσωρευτούν σε αυτόν. Και το χειρότερο όλων είναι ότι αυτό δεν είναι απλά μια θεωρητική ανησυχία.

Μελέτη έδειξε ότι μετρώντας τα επίπεδα οξειδωμένης χοληστερίνης στο αίμα που έρχεται από τον εγκέφαλο και συλλέγεται στη σφαγίτιδα φλέβα στο λαιμό, σε σύγκριση με τα επίπεδα που πηγαίνουν στον εγκέφαλο μέσω της αρτηρίας, μπορεί να καθοριστεί η διαφορά. Οι ερευνητές βρήκαν ότι αν υπάρχει πολλή οξειδωμένη χοληστερίνη στο αίμα, μπορεί να καταλήξει και στον εγκέφαλο, κάτι που αποτελεί πρόβλημα, καθώς σύμφωνα με έρευνες, η συσσώρευση οξυστερολών μπορεί να είναι τοξική για τα κύτταρα, το DNA και πιθανόν να συμβάλλει σε καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο. Τα δείγματα, μάλιστα, από αθηροσκληρωτικές πλάκες στην αυτοψία φάνηκε ότι περιέχουν 20 φορές περισσότερη χοληστερόλη από τις φυσιολογικές αρτηρίες και 45 φορές υψηλότερα επίπεδα οξειδωμένης χοληστερίνης.

Τα προϊόντα οξειδωμένης χοληστερίνης μπορεί να είναι μέχρι και 100 φορές πιο παθολογικά και τοξικά από τη μη οξειδωμένη χοληστερίνη, συμβάλλοντας όχι μόνο σε καρδιαγγειακές παθήσεις, αλλά δυνητικά και σε πλήθος διαφορετικών χρόνιων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου του Αλτσχάιμερ.

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να μειώσουμε αυτές τις οξυστερόλες στο σώμα μας; Ένας τρόπος είναι να μην τις τρώμε! Η οξειδωμένη χοληστερόλη βρίσκεται σε σκόνες γάλακτος, κρέας και προϊόντα κρέατος (συμπεριλαμβανομένων και των ψαριών), στο τυρί, στα αυγά και στα προϊόντα αυγού.

Μέχρι πρόσφατα, η κατανόηση όλης αυτής της διεργασίας ήταν περιορισμένη από την έλλειψη αναλυτικών διαδικασιών για την ανάλυση των τροφών με επαρκή ευαισθησία και ακρίβεια. Αυτό βέβαια άλλαξε και πλέον γνωρίζουμε περισσότερα. Η οξειδωμένη χοληστερίνη βρίσκεται σε διάφορα ζωικά προϊόντα, ενώ ο τόνος κονσέρβα παρουσίαζε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Στην κορυφή όλων, όμως, βρίσκεται το εξαγνισμένο βούτυρο ghee, που χρησιμοποιείται κυρίως στην ινδική κουζίνα. Αυτό μπορεί να εξηγεί εν μέρει και το γιατί στην Ινδία υπάρχουν υψηλά ποσοστά καρδιακών παθήσεων, παρ’ όλο που μεγάλο μέρος του πληθυσμού απέχει από το κρέας και τα αυγά.

Η οξειδωμένη χοληστερίνη στη διατροφή είναι μια πηγή οξειδωμένης χοληστερίνης και στο αίμα και μπορεί να περάσει στον εγκέφαλο, πυροδοτώντας φλεγμονή και συσσώρευση αμυλοειδούς, χρόνια πριν διαγνωστεί η γνωστική φθορά. Πρώιμες μελέτες δείχνουν ότι η συσσώρευση οξειδωμένης χοληστερίνης στο αίμα, με απότομη αύξηση στην κυκλοφορία του αίματος μερικές ώρες μετά το φαγητό, συνέβαινε με συστατικά όπως αυγό σε σκόνη που συναντάμε σε πολλές επεξεργασμένες τροφές. Ωστόσο, αυτές οι απότομες αυξομειώσεις μπορεί να συμβούν και με πιο συνηθισμένες τροφές, όπως σαλάμι, παρμεζάνα κ.ο.κ., που είναι πλούσια σε προϊόντα οξειδωμένης χοληστερίνης.

Τα υψηλότερα επίπεδα δεν συνδέονται μόνο με ήπια γνωστική διαταραχή, αλλά και με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Όπως φαίνεται, η αυξημένη συγκέντρωση οξυστερόλης στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε κυτταρικές βλάβες, οδηγώντας σε δυσλειτουργία των νευρώνων και εκφυλισμό και συμβάλλοντας σε νευροφλεγμονή και αμυλοειδογένεση, δηλαδή τη δημιουργία πλακών αμυλοειδούς. Σύμφωνα με τα ευρήματα ερευνών, η οξειδωμένη χοληστερίνη μπορεί να είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από την ανάπτυξη του Αλτσχάιμερ.

Κάτι σημαντικό: η χοληστερίνη οξειδώνεται όταν τα προϊόντα ζωικής προέλευσης εκτίθενται στη θερμότητα, που σημαίνει ότι όταν ψήνουμε το κρέας, τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα.

Η καλύτερη μέθοδος προστασίας; Τα αποφεύγουμε συνολικά!

Πηγές
https://nutritionfacts.org/2022/04/26/oxidized-cholesterol-and-alzheimers-disease/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24024145/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27149391/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15741649/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12562864/
https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2621.1991.tb05396.x
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27724967/