Οι νέες συστάσεις για την πρόληψη καρκίνου

Έχοντας αντιμετωπίσει ως διαιτολόγος πολλές περιπτώσεις ασθενειών του ανοσοποιητικού και καρκίνου μέσα από ασθενείς που με επισκέπτονται για πρόληψη ή και αντιμετώπιση, ξέρω πλέον και από προσωπική εμπειρία ότι ο καρκίνος είναι μια ασθένεια που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να προληφθεί με τη σωστή διατροφή και φυσική δραστηριότητα. Αυτό, φυσικά, δεν είναι δική μου διαπίστωση, αλλά έχει αποδειχτεί με έρευνες και έχει στηριχτεί ως θέση από παγκόσμιους οργανισμούς κατά του καρκίνου. Πιο συγκεκριμένα, περισσότερες από το 40% των περιπτώσεων καρκίνου φαίνεται ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη διατροφή και προσαρμογή του τρόπου ζωής που οδηγούν σε ένα γερό ανοσοποιητικό (1). To 2018, το World Cancer Research Fund παρείχε καθοδήγηση στα βήματα που μπορούμε όλοι να κάνουμε για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου, τα οποία είναι άκρως σημαντικά και για όσους έχουν περάσει καρκίνο και έχουν επιβιώσει.

Πρόσφατα, η American Society of Cancer ανανέωσε την καθοδήγηση και έδωσε ξεκάθαρες συστάσεις για τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα ως μέσα πρόληψης του καρκίνου, βάσει ερευνών, δίνοντας έμφαση στη σημασία της προσωπικής μας συμπεριφοράς, αλλά και στην ευθύνη της κοινότητας, της κοινωνίας και όσων παίρνουν τις αποφάσεις για τη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για όλους μας, ώστε να μπορούμε να κάνουμε τις σωστές επιλογές για εμάς και την οικογένειά μας (2).

Κάτι που έχει ενδιαφέρον στις συστάσεις είναι ότι η έμφαση δίνεται σε ένα συνολικά υγιεινό πλάνο διατροφής, αντί για μεμονωμένες τροφές και θρεπτικά στοιχεία. Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, εκτός του ότι απορρίπτει καρκινογόνες τροφές και ουσίες, περιλαμβάνει τροφές που μας προστατεύουν από τον καρκίνο, ενώ ταυτόχρονα μας βοηθά στη διατήρηση υγιούς βάρους. Όπως φαίνεται, η παχυσαρκία μπορεί να αποτελέσει σημαντική αιτία καρκίνου μετά το κάπνισμα και μια προσεγμένη, υγιεινή διατροφή που βασίζεται σε φυτικές/φυσικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, ολική άλεση και όσπρια, με αποφυγή κόκκινου/επεξεργασμένου κρέατος, αναψυκτικών και επεξεργασμένων τροφών είναι η καλύτερη επιλογή που μπορούμε να κάνουμε. Αυτό σημαίνει ότι ένα υγιές διατροφικό πλάνο μπορεί να είναι μια vegan ή χορτοφαγική διατροφή, η μεσογειακή διατροφή, η δίαιτα DASH και γενικότερα μια διατροφή με έμφαση στις παραπάνω τροφές.

Όσον αφορά τα συμπληρώματα, το μόνο για το οποίο υπάρχουν κάποιες αποδείξεις είναι η βιταμίνη D. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D βοηθά στη διατήρηση των επιπέδων της βιταμίνης στο αίμα, όταν δεν υπάρχει επαρκής έκθεση στον ήλιο.

Οι οδηγίες είναι, επίσης, σαφείς και σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει ασφαλές όριο. Κανένα είδος αλκοόλ δεν είναι λιγότερο επικίνδυνο όσον αφορά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ είναι ο τρίτος μεγαλύτερος μεταβλητός παράγοντας κινδύνου, μετά τον καπνό και την παχυσαρκία. Τα καλά νέα είναι ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο με κάποια είδη καρκίνου.

Οι οδηγίες αναφέρονται επίσης και σε αποδείξεις που αφορούν πολλές συχνές ερωτήσεις. Το ακρυλαμίδιο, για παράδειγμα, βρίσκεται σε τροφές και σχηματίζεται ως υπο-προϊόν της αντίδρασης Maillard, κατά την οποία το αμινοξύ ασπαραγίνη αντιδρά με συγκεκριμένα σάκχαρα όταν θερμαίνεται σε υψηλές θερμοκρασίες. Οι βασικές πηγές ακρυλαμιδίου στη διατροφή δυτικού τύπου είναι οι τηγανητές πατάτες και τα πατατάκια, τα κράκερ, το ψωμί και τα κουλουράκια, τα δημητριακά πρωινού, οι μαύρες ελιές σε κονσέρβα, ο χυμός δαμάσκηνου και ο καφές. Αν και χαρακτηρίζεται ως «πιθανόν καρκινογόνο» σε ανθρώπους, δεν υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η έκθεση σε ακρυλαμίδιο από τη διατροφή σχετίζεται με κίνδυνο κάποιου είδους καρκίνου. Καλό είναι, ωστόσο, να το αποφεύγουμε.

Προσπαθήστε να μειώσετε, επίσης, την έκθεσή σας σε αρσενικό από φαγητό και νερό. Οι τροφές που είναι γνωστό ότι περιέχουν υψηλές ποσότητες αρσενικού είναι τα θαλασσινά, το ρύζι, τα προϊόντα ρυζιού και οι φρουτοχυμοί. Διατηρήστε καλά επίπεδα στο φυλλικό οξύ στον οργανισμό σας, ώστε να ελαχιστοποιείτε το αρσενικό στο σώμα σας.

Σχετικά με τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, δεν υπάρχει στην παρούσα φάση κάποιο αποδεικτικό στοιχείο ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου, όπως επίσης δεν υπάρχει απόδειξη που να στηρίζει ότι μια διατροφή χωρίς γλουτένη μπορεί να προλάβει τον καρκίνο αν δεν υπάρχει κοιλιοκάκη. Η κατανάλωση ολικής άλεσης, απεναντίας, σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Στοιχεία δεν υπάρχουν, επίσης, και όσον αφορά την ακτινοβόληση τροφίμων και την πρόκληση καρκίνου ή άλλων προβλημάτων υγείας, ενώ δεν αποδεικνύεται επιστημονικά ότι η κατανάλωση χυμών για ημέρες μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ή παρέχει οφέλη.

Το μαγείρεμα σε φούρνο μικροκυμάτων δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου, αλλά η μόλυνση των τροφών από ουσίες δοχείων ή από μαγειρικά σκεύη παραμένει και αφορά κυρίως πλαστικά κοντέινερ και μαγειρικά σκεύη με Teflon, χωρίς ομοφωνία όσον αφορά τη σύνδεση με καρκίνο. Μέχρι να έχουμε περισσότερα στοιχεία, λοιπόν, μπορούμε να χρησιμοποιούμε γυάλινα η μεταλλικά δοχεία και μαγειρικά σκεύη.

Η σόγια και τα τρόφιμα που προέρχονται από αυτή έχει αποδειχτεί ωφέλιμη για κάποια είδη καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού και του προστάτη, αλλά τα συμπληρώματα σόγιας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, τα τεχνητά γλυκαντικά, φαίνεται πως στα επίπεδα που καταναλώνονται δεν δίνουν σαφή στοιχεία όσον αφορά την πρόκληση καρκίνου, ωστόσο δεν θεωρούνται ούτε απαραίτητα, ούτε υγιεινά στη διατροφή μας.

Τέλος, η επιλογή βιολογικών προϊόντων έναντι των συμβατικών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για λέμφωμα non-Hodgkin, αλλά αυτό που είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι είναι ότι πρέπει να καλύπτουν καθημερινά τις συστάσεις για πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, που είναι η βασική προτεραιότητα για πρόληψη καρκίνου και συνολική υγεία, ακόμη κι αν δεν είναι βιολογικά. Σε αυτή την περίπτωση, φροντίστε να τα πλένετε καλά ώστε να αφαιρούνται τα υπολείμματα χημικών και να μειώνεται ο κίνδυνος μικροβιακής λοίμωξης. Μην ξεχνάτε τον επαρκή και ποιοτικό ύπνο, που είναι άκρως σημαντικός στην πρόληψη καρκίνου.

Σύμφωνα με τις οδηγίες, πολλές μελέτες σε χορτοφάγους δείχνουν χαμηλότερο συνολικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με όσους καταναλώνουν κρέας, ενώ ταυτόχρονα το χορτοφαγικό μοντέλο διατροφής σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2 και ταυτόχρονα είναι πιο οικονομικό.

Πηγές
1. https://www.cancerresearchuk.org/our-research-by-cancer-topic/our-research-into-preventing-cancer

2. https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.3322/caac.21591