Νέα έρευνα: τα πολλά λιπαρά επηρεάζουν τη νοητική υγεία

Η παχυσαρκία είναι γνωστό ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου εξασθένισης του ανοσοποιητικού και συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών ασθενειών και αυτοάνοσων παθήσεων. Οι παχύσαρκοι άνθρωποι, μάλιστα, παρουσιάζουν συχνά μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης, αν και οι μηχανισμοί πίσω από αυτό δεν είναι ακόμη ξεκάθαροι. Νέα έρευνα σε ποντίκια, ωστόσο, ενδεχομένως να εξηγεί τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όσων ακολουθούν διατροφή με πολλά λιπαρά.

Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και των Ινστιτούτων Gladstone στο Σαν Φρανσίσκο μελέτησε πρόσφατα το πώς μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα κατάθλιψης, χρησιμοποιώντας μοντέλα ποντικών.

Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal Translational Psychiatry, η ερευνητική ομάδα εξηγεί ότι πολλοί άνθρωποι με παχυσαρκία και κατάθλιψη, στους οποίους δίνεται θεραπεία με τα καθιερωμένα αντικαταθλιπτικά, δεν βλέπουν οφέλη από τη θεραπεία και επίσης δεν παρουσιάζουν κάποια από τα συμπτώματα που συνήθως συνοδεύουν τα αντικαταθλιπτικά, όπως πρόσληψη βάρους.

Σε σύγκριση με ασθενείς με φυσιολογικό βάρος, οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι ασθενείς παρουσίασαν πιο αργή απόκριση στη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά, μικρότερη βελτίωση στη νευροενδοκρινολογία και τη γνωστική διαδικασία και μικρότερη πρόσληψη βάρους που προκύπτει από τη λήψη αντικαταθλιπτικών.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, στον εγκέφαλο υπέρβαρων ανθρώπων που τους κάνει πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη;

Για να κατανοήσει τι συμβαίνει, η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μια εισαγωγική μελέτη σε ποντίκια στην οποία οι ερευνητές τους παρείχαν διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, που περιείχε μέχρι 60% κορεσμένα και ακόρεστα λιπαρά.

Ο εγκέφαλος όλων των θηλαστικών στην πραγματικότητα χρειάζεται κάποια είδη λιπαρών, όπως τα ωμέγα-3 για να λειτουργεί σωστά, καθώς το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να συνθέσει λιπαρά οξέα από μόνο του και χρειάζεται να τα απορροφήσει από τις τροφές.  Ωστόσο, δεν είναι όλα τα λιπαρά οξέα το ίδιο υγιεινά, ενώ η συσσώρευσή τους στον οργανισμό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας.

Στην εν λόγω μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν πώς τα λιπαρά οξέα συγκεντρώνονταν στον εγκέφαλο των ποντικών που τρέφονταν με αυτά και αν αυτές οι ουσίες επηρέαζαν τους μηχανισμούς που συνδέονταν με τη νοητική υγεία και τις αλλαγές στη συμπεριφορά, που σχετίζονται με την κατάθλιψη.

Σύντομα, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι τα ποντίκια που μελέτησαν, παρουσίαζαν εισροή παλμιτικού οξέος σε μια περιοχή του εγκεφάλου γνωστή ως υποθάλαμο, η οποία ρυθμίζει την απελευθέρωση πλήθους ορμονών στην κυκλοφορία του αίματος. Το παλμιτικό οξύ είναι ένα κοινό κορεσμένο λιπαρό οξύ που βρίσκεται σε πολλές διαφορετικές τροφές και συστατικά, συμπεριλαμβανομένου του φοινικέλαιου, του ελαιολάδου, του τυριού, του βουτύρου, της μαργαρίνης και κάποιων προϊόντων κρέατος.

Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, το λιπαρό αυτό οξύ μπορεί να εξηγεί τη σύνδεση μεταξύ της παχυσαρκίας και του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών προβλημάτων. Κατά την πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές αποκάλυψαν, όμως, άλλον ένα ρόλο του, καθώς φαίνεται ότι τα υψηλά επίπεδα παλμιτικού οξέος στον υποθάλαμο μεταβάλλουν ένα «μονοπάτι» στον εγκέφαλο (το cAMP/PKA) που οι ερευνητές συσχετίζουν με στοιχεία κατάθλιψης, το οποίο εμπλέκεται σε πολλές μεταβολικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της σηματοδότησης της ντοπαμίνης, η οποία με τη σειρά της συμβάλλει στη ρύθμιση των συναισθημάτων. Τουλάχιστον όσον αφορά τα ποντίκια, οι ερευνητές μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν ότι η απορρόφηση ορισμένων λιπαρών από τη διατροφή είχε άμεση επίδραση στα μονοπάτια σηματοδότησης του εγκεφάλου που επηρεάζουν την ανάπτυξη κατάθλιψης και είναι η πρώτη φορά που κάποιος αναλύει τις άμεσες επιδράσεις που έχει μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου. Έτσι ξεκινά μια εξήγηση στο πώς η παχυσαρκία συνδέεται με την κατάθλιψη και πώς θα μπορούσαν κάποιοι ασθενείς να λάβουν πιο αποτελεσματική θεραπεία.

Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι ο μηχανισμός που παρατηρήθηκε στα ποντίκια πιθανότατα να ισχύει και στους ανθρώπους με κατάθλιψη που σχετίζεται με την παχυσαρκία, ενώ σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, καθηγητή George Baillie, η σύνδεση μεταξύ μιας φτωχής διατροφής και φτωχής νοητικής υγείας φαίνεται να υπάρχει.

Όπως αναφέρει ο ίδιος, συχνά καταναλώνουμε λιπαρές τροφές ως comfort food καθώς έχουν πλούσια και απολαυστική γεύση, αλλά μακροπρόθεσμα είναι πιθανόν να επηρεάσουν τη διάθεσή μας αρνητικά. Κι όταν η διάθεσή μας είναι πεσμένη, τότε καταναλώνουμε περισσότερα λιπαρά φαγητά που ενισχύουν τα αρνητικά συναισθήματα.

Τα ευρήματα αυτά φαίνεται επίσης να καθοδηγούν τους ερευνητές στο πώς να θεραπεύσουν την κατάθλιψη που σχετίζεται με την παχυσαρκία πιο αποτελεσματικά. Συγκεκριμένα, αποφάσισαν να δοκιμάσουν να μειώσουν τα επίπεδα ενός ενζύμου γνωστό ως φωσφοδιεστεράση, το οποίο συνήθως διασπά το cAMP που αναφέραμε πιο πάνω και αποτελεί έναν διακυτταρικό πληροφοριοδότη. Η προσέγγιση αυτή προστάτεψε τα ποντίκια από το να αναπτύξουν συμπεριφορές που συνάδουν με την κατάθλιψη.

Στο μέλλον, οι ερευνητές ελπίζουν τα ευρήματα αυτά να βοηθήσουν τους ειδικούς να αναπτύξουν καλύτερες θεραπείες ή αποτρεπτικές προσεγγίσεις ενάντια σε αυτό το είδος κατάθλιψης που συνδέεται με την παχυσαρκία.