Πώς να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό των παιδιών μέσω της διατροφής

Οι ιώσεις, οι γαστρεντερίτιδες και οι λοιμώξεις νιώσαμε όλοι ότι φέτος κορυφώθηκαν και συνεχίζουν να ταλαιπωρούν πολύ κόσμο, μικρούς και μεγάλους. Δεν είναι τυχαίο που φέτος έφτασαν πολλοί γονείς σε εμένα,ρωτώντας  πώς μπορούν να τονώσουν το ανοσοποιητικό των παιδιών τους μέσω της διατροφής τους. Ευτυχώς, υπάρχουν λύσεις, αρκεί να δεσμευτείτε σε μερικές καθημερινές αλλαγές/προσθήκες στη διατροφή τους. Ας δούμε, όμως, πρώτα κάποια πράγματα που καλό είναι να ξέρετε για το θαυμαστό αυτό σύστημα που μας προστατεύει.

Πώς δημιουργείται και λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα

Τη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό, ξεκινά και το χτίσιμο του ανοσοποιητικού του, του συστήματος οργάνων και βιολογικών μηχανισμών υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού. Πριν τη γέννηση, το έμβρυο προστατεύεται από τα αντισώματα της μαμάς και τρέφεται από τον πλακούντα, γι’ αυτό και πλέον πολλές έρευνες ρίχνουν φως στο πόσο σημαντική είναι μια ισορροπημένη και θρεπτική διατροφή της εγκύου για την μετέπειτα εξέλιξη της ανοσίας και νευρολογικής υγείας του μωρού. Η επάρκεια πρωτεΐνης και ασβεστίου από τα όσπρια, τόφου και τα γαλακτοκομικά καθώς και το φυλλικό οξύ και ο σίδηρος  που θα βρείτε σε αυγά, όσπρια και πράσινα φυλλώδη λαχανικά είναι τα απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη και την καλή υγεία του εμβρύου.(Όσο παιδιά δεν είναι χορτοφάγα προστίθεται το κρέας όσο αφορά το σίδηρο, το φυλλικό οξύ και την πρωτείνη)

Όταν συμβεί το θαύμα της γέννησης, σε αντίθεση με ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες έως τώρα (ότι δηλαδή το μωρό δεν έχει ανοσοποιητικό ή ότι βρίσκεται σε ανοσοκαταστατολή), το μωρό έχει τη δυνατότητα να παράγει ένα σημαντικό αντιβακτηριακό μόριο, το IL8, σημαντικό προϊόν των Τ-ανοσοκυττάρων, το οποίο δρα προστατευτικά έναντι παθογόνων και βακτηρίων. Το μόριο αυτό είναι πιθανότατα ο λόγος που το έμβρυο προστατεύεται όταν η μαμά αρρωσταίνει (Deena Gibbons et al. Interleukin-8 (CXCL8) production is a signatory T cell effector function of human newborn infants Nature Medicine, September 2014).

Το αντιβακτηριακό μόριο IL8 είναι σίγουρα πολύ σημαντικό όσον αφορά την άμυνα του οργανισμού. Σε περιπτώσεις, όμως, που κάποια γονίδια είναι εναντίον μας, τότε παίζουν βασικό ρόλο τα επιγονίδια, τα οποία εξαρτώνται καθαρά από εξωτερικούς παράγοντες. Ακόμα και όταν υπάρχει προδιάθεση για διαβήτη ή παχυσαρκία, αν καταφέρουμε να ελέγξουμε τα επιγονίδια, δηλαδή τους εξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι ο τρόπος ζωής, το στρες, η καθιστική ζωή, το περιβάλλον και φυσικά τη διατροφή, μπορούμε ίσως να αποφύγουμε τις συγκεκριμένες παθήσεις. Λόγος γίνεται τελευταία και για τα αυτονάνοσα, όπως η κοιλιοκάκη, αλλά είναι πολύ νωρίς για να έχουμε συμπεράσματα.

Τι πρέπει να προσέχετε στη διατροφή του μωρού σας
Όσο αφορά τη διατροφή -και είμαι υπέρμαχος αυτής, μιας και είναι η μοναδική που έχουμε τον απόλυτο έλεγχο- σημαντικά στοιχεία για το χτίσιμο της καλή ανοσίας είναι: η βιταμίνη C, η βιταμίνη D, oψευδάργυρος και ο «εγκέφαλος» του ανοσοποιητικού, τα προβιοτικά που συμβάλλουν στην υγεία του εντέρου. Πέραν αυτών, δεν ξεχνάμε, φυσικά, τη σημασία του θηλασμού και της σωστής διατροφής  της θηλάζουσας, η οποία πρέπει να αποφεύγει πιθανόν «αγαπημένα» τρόφιμα, όπως ζάχαρη, τυποποιημένα προϊόντα, αναψυκτικά, αν θέλει να σημάνει την έναρξη για μια γερή βάση μιας καλής ανοσίας.

Βιταμίνη C: ο ρόλος της και πώς να την αυξήσετε
Η βιταμίνη C συντίθεται στο σώμα μας και υπεύθυνο για αυτό είναι το ένζυμο οξειδάση της γουλονολακτόνης. Ο ρόλος της είναι να βοηθάει τα φαγοκύτταρα και τα ανοσοκύταρα-Τ να «δουλέψουν» καλύτερα όσον αφορά τη διάρκεια των κρυολογημάτων (αλλά όχι όσον αφορά τη συχνότητα ή το πόσο σοβαρά θα είναι) ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος της και σε επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ανώτατου αναπνευστικού.

Για να έχουμε καλή επάρκεια βιταμίνης C, το πιο σημαντικό είναι η αποφυγή της ζάχαρης. Ο λόγος είναι ότι η ζάχαρη καταστρέφει τη δυνατότητα σύνθεσης της βιταμίνης, γι’ αυτό θα χρειαστεί να κρατήσετε τα παιδιά μακριά από γλυκά και επεξεργασμένα προϊόντα, όπως μπάρες δημητριακών, δημητριακά με σοκολάτα ή αποξηραμένα φρούτα, αναψυκτικά, τυποποιημένους χυμούς κ.ο.κ. στην καθημερινότητά τους. Επιλέξτε βιολογικά φρούτα, όπως ακτινίδια, φράουλες, κόκκινη και πράσινη πιπεριά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το γνωστό kale, κίτρινη κολοκύθα, μπρόκολο και κάντε συνδυασμούς για την καλύτερη απορρόφηση της, όπως για παράδειγμα φακές με κόκκινη πιπεριά, γλυκοπατάτα με χυμό από 2 πορτοκάλια κ.ά.

Βιταμίνη D και ανοσοποιητικό
Η βιταμίνη D είναι σημαντική ορμόνη για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και της νευρομυϊκής ανάπτυξης. Έχει χρησιμοποιηθεί για καταπολεμήσει λοιμώξεις και φυματίωση πριν καν τη χορήγηση αντιβιοτικών, ενώ έρευνες δείχνουν ότι η χορήγησή της μειώνει στατιστικά σημαντικά τη γρίπη σε παιδιά ηλικίας 5-15 ετών. Σημαντική ένδειξη είναι ότι μπορεί να δράσει προστατευτικά σε παιδιά που έχουν προδιάθεση διαβήτη τύπου 1 από εμβρυική ηλικία, γι’ αυτό και η διατροφή της εγκύου πρέπει να είναι επαρκής σε αυτή. Η έλλειψή της, μάλιστα, μπορεί να πυροδοτήσει αυτοανοσία, δηλαδή παθήσεις όπως λύκο, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.ά.

Για να λάβετε κι εσείς και το παιδί σας τη βιταμίνη D που έχετε ανάγκη, πρέπει να εκτίθεστε σε πλήρη ηλιοφάνεια τουλάχιστον 30 λεπτά καθημερινά, χωρίς τη χρήση αντηλιακών, ιδιαιτέρως τους χειμερινούς μήνες. Πρέπει να ξέρετε, επίσης, ότι δεν θα υπάρξει απορρόφηση ασβεστίου (σημαντικό για τη μυοσκελετική ανάπτυξη) από τον οργανισμό αν τα επίπεδα της βιταμίνης D δεν είναι σε επάρκεια, ακόμα και αν δίνετε στο μικρό σας μεγάλες ποσότητες γάλακτος. Σημαντικές πηγές βιταμίνης D στη διατροφή είναι τα μανιτάρια, το τόφου, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Χρησιμοποιήστε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο όπου μπορείτε για καλύτερη απορρόφηση, αφού η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι λιποδιαλυτή και λιπόφιλη.

Η σημασία του ψευδάργυρου
Ο… θαυματουργός ψευδάργυρος, όπως ονομάζουν οι επιστήμονες, παίζει σημαντικό ρόλο στην καλή ανοσία, αφού μπορεί να μειώσει τη συχνότητα, αλλά και το πόσο σοβαρή θα είναι μια λοίμωξη, από ένα απλό κρύωμα, μέχρι γαστρεντερολογικά προβλήματα, όπως γαστρεντερίτιδα. Η έλλειψη ψευδαργύρου εξασθενεί το ανοσοποιητικό και αυξάνει την πιθανότητα ιογενούς διάρροιας, το νούμερο 2 αίτιο που απειλεί την υγεία και κατ’ επέκταση τη ζωή σε παιδιά κάτω των 5 ετών, αφού μπορεί να προκαλέσει σοβαρές απώλειες  ηλεκτρολυτών και επικίνδυνες αφυδατώσεις. Σημαντικές πηγές ψευδαργύρου στη διατροφή μας είναι τα γαλακτοκομικά, τα ρεβίθια και ο αρακάς ενώ όσα παιδιά δεν ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή το κοτόπουλο και το μοσχάρι. Για καλύτερη απορρόφηση, αποφύγετε το συνδυασμό με ψωμί ολικής άλεσης και προϊόντα ολικής, όπως καστανό ρύζι και πολλά λαχανικά, καθώς το φυτικό οξύ μειώνει τη βιοδιαθεσιμότητα του.

Ο ρόλος των προβιοτικών
Η καλή υγεία του εντέρου, που σημαίνει καλή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τον εντερικό σωλήνα, είναι πολύ σημαντική για την ανοσία. Τα προβιοτικά έχουν ερευνηθεί και για την αποφυγή διαφορών ασθενειών, όπως ακόμα και για τη θεραπεία αυτών που πυροδοτούνται από κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού, όπως αλλεργίες, έκζεμα, ιογενείς λοιμώξεις, γαστρεντερίτιδες, φλεγμονές του εντέρου κ.λπ. Ανάλογα την πάθηση θα πρέπει να επιλέγεται και η ανάλογη καλλιέργεια προβιοτικών. Για παράδειγμα η καλλιέργεια L. plantarum και  L. paracasei  είναι η προβιοτική καλλιέργεια που συνιστάται για τη μείωση της διάρκειας, αλλά και της συχνότητας, απλών κρυολογημάτων και φαρυγγίτιδας.

Για παιδιά που γεννιούνται με καισαρική, είναι απαραίτητη η λήψη προβιοτικών (αφού δεν ακολουθούν το κανάλι ενός φυσιολογικού τοκετού) ή η πρόσληψη από τη θηλάζουσα, ενώ στη διατροφή ενός παιδιού σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει το κεφίρ και το γιαούρτι που δεν έχει υποστεί επεξεργασία για να γίνει light ή έντονη επεξεργασία όπως π.χ. διπλή παστερίωση. Τέλος, η λήψη κατάλληλων προβιοτικών μαζί με αντιβίωση είναι απαραίτητη, αφού τα αντιβιοτικά καταστρέφουν την εντερική χλωρίδα.

Τα προβιοτικά συνεχίζουν να ερευνούνται για το σημαντικό ρόλο τους στο ανοσοποιητικό και πιστεύεται πως θα δώσουν φως στην αποφυγή αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως κοιλιοκάκη, πάθηση του Crohn κ.ά και ίσως να συμβάλλουν και στη θεραπεία αυτών

Το παραπάνω άρθρο δημοσιέυτηκε στο περιοδικό Shape Φεβρουαρίου

όσοι επιθυμούν πρόσβαση της βιβλιογραφίας που βασίστηκε το παραπάνω άρθρο παρακάλω ενημερώστε στο info@getactive.gr