Μεθειονίνη: ποιοι χρειάζεται να τη μειώσουν από τη διατροφή

Η μεθειονίνη είναι ένα απαραίτητο αμινοξύ, ένα από τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών που δεν μπορεί να παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός και αναγκαστικά πρέπει να λαμβάνουμε από τη διατροφή. Βρίσκεται σε φρούτα, λαχανικά, καρπούς, σπόρους, προϊόντα ζωικής προέλευσης, οπότε τη λαμβάνουν και όσοι ακολουθούν κρεατοφαγία και όσοι στρέφονται προς τη vegan διατροφή, και είναι ένα από τα δύο θειώδη αμινοξέα (το άλλο είναι η κυστεΐνη).

Το αμινοξύ αυτό αποτελεί μεσάζοντα στη σύνθεση της κυστεΐνης, της καρνιτίνης, της ταυρίνης και άλλων στοιχείων, προστατεύει τα κύτταρα του ήπατος και βοηθά στην αποτροπή της υπεροξείδωσης των λιπιδίων και πιθανόν της αθηροσκλήρωσης και της ανεβασμένης χοληστερόλης.

Το θέμα με την μεθειονίνη είναι ότι παρ’ όλο που μας είναι απαραίτητη, κάποιοι άνθρωποι ωφελούνται από τη μείωσή της στη διατροφή τους. Ποιοι είναι αυτοί;

Αυτό αφορά συνήθως ανθρώπους που έχουν κληρονομικές διαταραχές που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της μεθειονίνης, με τις έρευνες να δείχνουν ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, η διατροφή με έλεγχο της μεθειονίνης ενισχύει τη μακροζωΐα και βοηθά στην πρόληψη ή τη θεραπεία χρόνιων παθήσεων.

Ποιες είναι, όμως, οι ενδείξεις για να ακολουθήσει κάποιος μια τέτοια διατροφή;

-Καρκίνος: Παρ’ όλο που οι έρευνες σε ανθρώπους είναι λιγοστές, υπάρχουν κάποια ευρήματα που δείχνουν ότι τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται πιο αργά και ορισμένες φορές υπόκεινται σε απόπτωση (κυτταρικός θάνατος) όταν δεν λαμβάνουν μεθειονίνη.

-Μεταλλάξεις στο γονίδιο MTHFR: Η μετάλλαξη στο γονίδιο MTHFR μπορεί να οδηγήσει σε ανεβασμένη ομοκυστεΐνη και η μείωση της μεθειονίνης συστήνεται ως βοηθητική για τη μείωση της συσσώρευσης ομοκυστεΐνης.

-Κατάθλιψη: Η πρόσληψη υψηλής μεθειονίνης μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ομοκυστεΐνης και τον κίνδυνο κατάθλιψης.

-Αντίσταση στην ινσουλίνη: Η μείωση της μεθειονίνης έχει φανεί ότι μειώνει το λίπος και βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

-Ομοκυστινουρία: Αυτή η κληρονομική διαταραχή που πρκαλείται από την έλλειψη του ενζύμου που εμποδίζει τη μετατροπή της ομοκυστεΐνης σε κυστεΐνη. Αυτή η περίπτωση απαιτεί διατροφή με χαμηλή μεθειονίνη.

Γενικότερα, θεωρείται ότι η διατροφή με χαμηλή μεθειονίνη στις παραπάνω περιπτώσεις, αυξάνει τη μεταβολική ευελιξία και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει τον μεταβολισμό λιπιδίων μειώνοντας τη φλεγμονή.

Λογικό είναι να αναρωτιέστε, λοιπόν, αφού ο περιορισμός της μεθειονίνης στη διατροφή βοηθά στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων και αυξάνει τη μακροζωία, δεν θα έπρεπε όλοι να ακολουθούμε μια τέτοια διατροφή; Κάτι τέτοιο δεν είναι σίγουρο ακόμα, αν και αποτελεί μια επιλογή για όσους θέλουν να εξετάσουν τις επιλογές τους για μείωση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών. Παρ’ όλο που η σοβαρή μείωση της μεθειονίνης συστήνεται σπανίως, μια μέτρια μείωση μπορεί να επιφέρει οφέλη. Αυτό που πρέπει να ξέρετε είναι ότι οι πηγές με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση του αμινοξέος αυτού είναι τα ζωικά προϊόντα όπως το κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι, ενώ το διατροφικό μοντέλο που το περιορίζει είναι η plant-based ή vegan διατροφή. Γενικότερα, όσο πιο κοντά στη χορτοφαγία είναι η διατροφή σας, τόσο περισσότερο περιορίζεται η μεθειονίνη και αν πάσχετε από μεταβολικές δυσλειτουργίες ή άλλες παθήσεις που απαιτούν μείωση της μεθειονίνης, μπορείτε να τη μειώσετε κι άλλο περιορίζοντας φυτικές τροφές με υψηλή περιεκτικότητα, όπως ενταμάμε, tempeh, τόφου, μπιφτέκια λαχανικών, teff, βραζιλιάνικα φιστίκια, γαλακτοκομικά.
Πόση μεθειονίνη, όμως, χρειάζεται τελικά όποιος ακολουθεί μια διατροφή που πρέπει να την περιορίσει; Η συνιστώμενη ημερήσια δόση για μεθειονίνη και κυστεΐνη για ενήλικες άνω των 19 είναι 19mg ανά κιλό την ημέρα, ενώ η εκτιμώμενη μέση απαίτηση του οργανισμού είναι στα 15mg ανά κιλό βάρους την ημέρα (αν δηλαδή είστε 60 κιλά, θα χρειαστείτε 60×15=900mg μεθειονίνη την ημέρα). Όποιος την περιορίσει στη διατροφή του, καλό θα είναι να πάρει βοήθεια ειδικού γιατί δεν πρέπει να πέσει κάτω από αυτά τα επίπεδα, καθώς αντιπροσωπεύουν το κατώτατο όριο. Οι δίαιτες με περιορισμένη μεθειονίνη επιτρέπουν 800-1200mg την ημέρα για τους περισσότερους ενήλικες.

Υπάρχουν μειονεκτήματα στην αυστηρή μείωση της μεθειονίνης;
Ναι! Υπάρχουν ευρήματα που δείχνουν ότι η έλλειψη μεθειονίνης μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της S-αδενοσυλμεθειονίνης, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ έχει συνδεθεί και με το γκριζάρισμα των μαλλιών. Όταν περιορίζετε τη μεθειονίνη, περιορίζετε και την πρωτεΐνη από τον οργανισμό σας σε κάποιο βαθμό, την οποία χρειάζεται ο οργανισμός σας στο χτίσιμο την ενδυνάμωση και την αποκατάσταση των ιστών, στη δημιουργία αντισωμάτων, ορμονών και άλλων ουσιών που είναι σημαντικές για τις λειτουργίες του οργανισμού. Έλλειψη πρωτεΐνης, αν και είναι δύσκολο να συμβεί σε μια επαρκή σε θερμίδες διατροφή, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μυϊκού ιστού, αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα και ανεπιθύμητες αλλαγές σε μαλλιά και δέρμα. Λόγω του ότι οι ηλικιωμένοι απορροφούν πρωτεΐνη λιγότερο αποτελεσματικά, ίσως χρειαστούν 15-25% περισσότερη πρωτεΐνη από άλλους ενήλικες.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι παρ’ όλο που η μείωση μεθειονίνης μπορεί να είναι ωφέλιμη, είναι εξαιρετικής σημασίας να επιβεβαιώσουμε ότι καλύπτουμε τις ανάγκες μας, τόσο σε αυτή συγκεκριμένα, όσο και σε πρωτεΐνη συνολικά.

Πηγές (από www.brendadavisrd.com/)

Cavuoto P, Fenech MF. A review of methionine dependency and the role of methionine restriction in cancer growth control and life-span extension. Cancer Treat Rev. 2012 Oct;38(6):726-36.
Durando X, Thivat E, Gimbergues P, Cellarier E, Abrial C, Dib M, Tacca O, Chollet P. [Methionine dependency of cancer cells: a new therapeutic approach?].  Bull Cancer. 2008 Jan;95(1):69-76.
Hasek BE, Stewart LK, Henagan TM, Boudreau A, Lenard NR, Black C, Shin J, Huypens P, Malloy VL, Plaisance EP, Krajcik RA, Orentreich N, Gettys TW. Dietary  methionine restriction enhances metabolic flexibility and increases uncoupled respiration in both fed and fasted states. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2010 Sep;299(3):R728-39.
Orgeron ML, Stone KP, Wanders D, Cortez CC, Van NT, Gettys TW. The impact of dietary methionine restriction on biomarkers of metabolic health. Prog Mol Biol Transl Sci. 2014;121:351-76.
Patil YN, Dille KN, Burk DH, Cortez CC, Gettys TW. Cellular and molecular remodeling of inguinal adipose tissue mitochondria by dietary methionine restriction. J Nutr Biochem. 2015 Nov;26(11):1235-47.
Plaisance EP, Greenway FL, Boudreau A, Hill KL, Johnson WD, Krajcik RA, Perrone CE, Orentreich N, Cefalu WT, Gettys TW. Dietary methionine restriction increases fat oxidation in obese adults with metabolic syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2011 May;96(5):E836-40.
Tapia-Rojas C, Lindsay CB, Montecinos-Oliva C, Arrazola MS, Retamales RM, Bunout D, Hirsch S, Inestrosa NC. Is L-methionine a trigger factor for Alzheimer’s-like neurodegeneration?: Changes in A? oligomers, tau phosphorylation, synaptic proteins, Wnt signaling and behavioral impairment in wild-type mice. Mol Neurodegener. 2015 Nov 21;10(1):62.
Trimmer EE. Methylenetetrahydrofolate reductase: biochemical characterization  and medical significance. Curr Pharm Des. 2013;19(14):2574-93.
Wanders D, Burk DH, Cortez CC, Van NT, Stone KP, Baker M, Mendoza T, Mynatt RL, Gettys TW. UCP1 is an essential mediator of the effects of methionine restriction on energy balance but not insulin sensitivity. FASEB J. 2015 Jun;29(6):2603-15.