Ιοί στο κρέας: μας επηρεάζουν;

Οι τελευταίοι μήνες μας έχουν επηρεάσει όλους σημαντικά στην καθημερινότητά μας, τόσο από άποψη μέτρων υγιεινής, όσο και στη διατροφή μας, με πολλούς να προσπαθούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό τους κάνοντας μια στροφή προς πιο χορτοφαγικά και vegan μοντέλα διατροφής, με περισσότερα φρούτα και λαχανικά, φυσικές τροφές εν γένει, και μειώνοντας τα κρεατικά και τις επεξεργασμένες τροφές, ενισχύοντας έτσι το μικροβίωμα του εντέρου και κατ’ επέκταση το ανοσοποιητικό. Υπάρχει, όμως, και από πολλούς μια ανησυχία σχετικά με το κρέας και τους ιούς που μπορεί να μεταφέρει, μιας και ολοένα και αυξάνονται οι ασθένειες που προέρχονται από αυτό.

Καθώς, λοιπόν, ζούμε σε μια εποχή που οι εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης όλο και αυξάνονται, ας ρίξουμε μια ματιά πέρα από το μάρκετινγκ και τα social media, κι ας δούμε τι πραγματικά λέει η επιστήμη για τους ιούς του κρέατος και πώς μπορούμε να παραμείνουμε υγιείς, τόσο εμείς, όσο και η οικογένειά μας.

Πώς συμπεριφέρονται οι ιοί
Σε αντίθεση με τις ασθένειες βακτηριακής προέλευσης όπως το E.Coli, οι ιοί δεν έχουν τη δική τους κυτταρική δομή και χρειάζονται κύτταρα-ξενιστές για να αναπαραχθούν (όταν ένα κύτταρο-ξενιστής μολυνθεί από ιό, τότε αναγκάζεται να παράγει χιλιάδες αντίγραφά του, πολύ γρήγορα). Αυτό σημαίνει ότι δεν «αναπτύσσονται» μέσα ή πάνω στο κρέας όπως τα βακτήρια (1), αλλά ότι τα ζώα είναι ουσιαστικά φορείς των ιών.

Οι άνθρωποι, μπορεί να κολλήσουν ιούς καταναλώνοντας κρέας από μολυσμένα ζώα, μολυσμένο νερό ή αν έρθουν σε επαφή με μολυσμένα κόπρανα ή αίμα (2). Κι αν μολυνθούν με ιό, δυστυχώς μπορούν να τον μεταδώσουν και σε άλλους ανθρώπους, με κάποιους να μεταδίδονται όπως η γρίπη, ενώ άλλους να προϋποθέτουν επαφή με μολυσμένα κόπρανα ή αίμα.

Κατανάλωση κρέατος και ιοί
Οι ιοί στα ζώα και στο κρέας έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με πολλαπλά ξεσπάσματα ασθενειών σε ανθρώπους, ενώ άλλοι μελετώνται ακόμη για πιθανές βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιδράσεις στον άνθρωπο. Το μικροβίωμα του εντέρου και το γερό ανοσοποιητικό, βέβαια, πάντα παίζουν το ρόλο τους στην προστασία μας.

Ιοί της γρίπης
Στελέχη της γρίπης των χοίρων (Η1Ν1) και των πτηνών (Η5Ν1 και Η7Ν9) μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικές λοιμώξεις στους ανθρώπους (3), με συμπτώματα παρόμοια με αυτά της κοινής γρίπης, αν και ορισμένες περιπτώσεις είναι πιο σοβαρές. Η γρίπη των πτηνών, που εντοπίζεται σε πληθυσμούς υδρόβιων πτηνών, μπορεί να μολύνει και εξημερωμένα πτηνά και πουλερικά, με το στέλεχος Η5Ν1 να κερδίζει την προσοχή μας το 1997, όταν πραγματοποιήθηκε ξέσπασμα σε φάρμες πουλερικών της Κίνας, με λοιμώξεις να συμβαίνουν ακόμη σε κοπάδια σε όλο τον κόσμο. Ο ιός αυτός παρουσιάζει δείκτη θνητότητας 60%, αλλά δεν φαίνεται να μεταδίδεται εύκολα σε ανθρώπους (4).

Η γρίπη των χοίρων πιθανότατα προήλθε από εργοστασιακή φάρμα στη Βόρεια Καρολίνα και μεταδόθηκε σε 61 εκατομμύρια ανθρώπους μεταξύ 2009 και 2010 (5). Περίπου 12.500 άτομα έχασαν τη ζωή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες και σύμφωνα με απολογισμό του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, οι θάνατοι παγκοσμίως είναι εκατοντάδες χιλιάδες (6). Πλέον, λόγω της ανοσίας που υπάρχει, ο ιός θεωρείται ένα κοινό εποχικό στέλεχος της γρίπης (7).

Ηπατίτιδα
Τα θαλασσινά και το χοιρινό έχουν αναφερθεί ως πιθανοί φορείς της ηπατίτιδας Α και Ε αντίστοιχα (8). Και οι δυο περιπτώσεις επηρεάζουν το συκώτι και μπορεί να προκαλέσουν πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις, κοιλιακό πόνο, ίκτερο και πεπτική δυσφορία (9). Μια φυτοφαγική διατροφή μπορεί σε μεγάλη κλίμακα να μειώσει τον κίνδυνο μόλυνσης από ιούς που βρίσκονται συνήθως στο κρέας. Τα μολυσμένα κόπρανα είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος διάδοσης ηπατίτιδας, αν και μπορεί να μεταδοθεί και από μολυσμένο νερό ή από την κατανάλωση θαλασσινών από μολυσμένα νερά. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνέρχονται από την ασθένεια, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις, η ηπατίτιδα Ε μπορεί να γίνει χρόνια (10).

Καρκίνος
Οι μολύνσεις από ιούς και άλλους παθογόνους οργανισμούς μπορεί να αποτελούν την «πηγή» μέχρι και στο 20% των περιπτώσεων ανθρώπινου καρκίνου (11). Παρ’ όλο που ακόμη διερευνάται η διασύνδεση, μελέτες έχουν δείξει πολλές φορές τον συσχετισμό. Σύμφωνα με έρευνες, λοιπόν, περίπου το 37% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού στις Ηνωμένες Πολιτείες συνδέεται με έκθεση στον ιό λευχαιμίας βοοειδών. Ο ιός ανιχνεύεται στο 100% των μεγάλων βιομηχανιών γαλακτοκομικών της χώρας (12). Ακόμη, ο πολυομαϊός των βοοειδών μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου, των πνευμόνων και του καρκίνου του μαστού (13), ενώ οι ιοί στα κοτόπουλα έχουν σχετιστεί και με καρκίνους σε ανθρώπους και μπορεί να επηρεάσουν τη δημιουργία αθηροσκληρωτικής πλάκας.

Σε αντίθεση με τα βακτήρια, οι ιοί στο κρέας μπορεί να επιζήσουν κατά το μαγείρεμα, ενώ το κρέας μαγειρεμένο rare, παρουσιάζει μεγαλύτερο κίνδυνο. Κάποιοι ιοί βρίσκονται επίσης σε αυγά και γάλα, πέραν των οργάνων και των μυών των ζώων.

Ιοί και plant-based διατροφή
Τι συμβαίνει με τους ιούς σε φυτά άραγε; Υπάρχει κι εκεί επικινδυνότητα; Κάποια ζώα και έντομα παρουσιάζουν αντισώματα σε ιούς που επιτίθενται και μολύνουν φυτά, ενώ ίχνη των ιών αυτών μπορεί να παρουσιαστούν και σε ανθρώπινα περιττώματα (14). Ωστόσο, μόλις ένας ιός φυτών –ο PMMoV- θεωρείται ότι μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα σε ανθρώπους (15). Για να προκαλέσει λοίμωξη, ένας ιός φυτών θα πρέπει να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα και να αντιγραφεί (16).

Όσον αφορά τους ιούς από κρέας όπως η ηπατίτιδα Α, μπορεί να τους κολλήσει άνθρωπος από την κατανάλωση βρόμικων λαχανικών που ήρθαν σε επαφή με μολυσμένο νερό ή περιττώματα (17). Το πλύσιμο των λαχανικών πριν την κατανάλωση πάντα μειώνει τον κίνδυνο.

Πώς να αποφύγετε τους ιούς από το κρέας
Σίγουρα μια vegan διατροφή μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο μόλυνσης από ιούς που βρίσκονται στο κρέας. Αν, όμως, ακόμη είστε σε μεταβατική περίοδο ή ζείτε σε μια οικογένεια όπου οι άλλοι καταναλώνουν κρέας, τότε μπορείτε να πάρετε τις παρακάτω προφυλάξεις:

-Διατηρήστε ξεχωριστά σημεία για τα κουζινικά που χρησιμοποιούνται για κρέας
-Καθαρίστε το μέρος όπου ετοιμάστηκε το κρέας με ένα αραιωμένο διάλυμα με χλωρίνη (18)
-Φορέστε γάντια μιας χρήσης όταν ακουμπάτε επιφάνειες ή κουζινικά που χρησιμοποιούνται για το κρέας

Για να προλάβετε τις ασθένειες από μολυσμένα λαχανικά και φρούτα, ελέγξτε τα για μούχλα ή σαπισμένα σημεία πριν τα αγοράσετε και πλύνετέ τα καλά πριν την κατανάλωση. Μην ξεχνάτε ότι η κοινή λογική κατά την αγορά, αλλά και στην κουζίνα θα μας προστατέψει από τις περισσότερες ασθένειες που σχετίζονται με το φαγητό. Επιλέξτε φυσικές, ανεπεξέργαστες τροφές όσο το δυνατόν πιο συχνά και η έκθεσή σας σε ιούς, θα ελαχιστοποιηθεί.

Πηγές
1.  “Viruses – An Increasing Hazard in Meats?” New Food Magazine. November 06, 2017. https://www.newfoodmagazine.com/article/21952/viruses-an-increasing-hazard-in-meats/.
2. Normandin, Bree. “Bird Flu: Symptoms, Causes, and Risk Factors.” Healthline. September 29, 2018. https://www.healthline.com/health/avian-influenza#causes
3. “Information on Avian Influenza.” Centers for Disease Control and Prevention. March 21, 2019. https://www.cdc.gov/flu/avianflu/.
4. Samuel, Sigal. “The Meat We Eat Is a Pandemic Risk, Too.” Vox. April 22, 2020. https://www.vox.com/future-perfect/2020/4/22/21228158/coronavirus-pandemic-risk-factory-farming-meat
5. Shapiro, Paul. “One Root Cause of Pandemics Few People Think About.” Scientific American Blog Network. March 24, 2020. https://blogs.scientificamerican.com/observations/one-root-cause-of-pandemics-few-people-think-about/.
6. “2009 H1N1 Pandemic (H1N1pdm09 Virus).” Centers for Disease Control and Prevention. June 11, 2019. https://www.cdc.gov/flu/pandemic-resources/2009-h1n1-pandemic.html.
7. Swine Flu (H1N1). NHS, September 1, 2019. https://www.nhs.uk/conditions/swine-flu/.
8. “Emerging Pathogens in Meat and Poultry.” Rep. Emerging Pathogens in Meat and Poultry. PEW Charitable Trust, September 2016. https://www.pewtrusts.org/~/media/assets/2016/09/emergingpathogensinmeatandpoultry.pdf.
9. “Viral Hepatitis A and E.” Viral Hepatitis A and E | Johns Hopkins Medicine, www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/hepatitis/viral-hepatitis-a-and-e.
10. Baron, Elinor L. “Patient Education: Hepatitis A (The Basics).” UpToDate, September 18, 2019. https://www.uptodate.com/contents/hepatitis-a-the-basics/print.
11. Greger, Michael “The Role of Poultry Viruses in Human Cancers.” NutritionFacts.org. December 26, 2016. https://nutritionfacts.org/video/the-role-of-poultry-viruses-in-human-cancers/.
12. Greger, Michael. “The Role of Bovine Leukemia Virus in Breast Cancer.” NutritionFacts.org. October 10, 2016. https://nutritionfacts.org/video/the-role-of-bovine-leukemia-virus-in-breast-cancer.
13. Greger, Michael. “The Role of Burger Viruses in Cancer.” NutritionFacts.org. June 09, 2017. https://nutritionfacts.org/video/the-role-of-burger-viruses-in-cancer/.
14. Balique, Fanny, Hervé Lecoq, Didier Raoult, and Philippe Colson. “Can Plant Viruses Cross the Kingdom Border and Be Pathogenic to Humans?” Viruses 7, no. 4 (2015): 2074-098. doi:10.3390/v7042074.
15. Colson, Philippe, Hervé Richet, Christelle Desnues, Fanny Balique, Valérie Moal, Jean-Jacques Grob, Philippe Berbis, Hervé Lecoq, Jean-Robert Harlé, Yvon Berland, and Didier Raoult. “Pepper Mild Mottle Virus, a Plant Virus Associated with Specific Immune Responses, Fever, Abdominal Pains, and Pruritus in Humans.” PLoS ONE 5, no. 4 (2010). doi:10.1371/journal.pone.0010041.
16. Mandal, Bikash, and R. K. Jain. “Can Plant Virus Infect Human Being?” Indian Journal of Virology 21, no. 1 (2010): 92-93. doi:10.1007/s13337-010-0014-z.
17. Khatri, Minesh. “Hepatitis A (Hep A): Symptoms, Causes, Diagnosis, and Treatment.” WebMD. December 10, 2019. https://www.webmd.com/hepatitis/digestive-diseases-hepatitis-a.
18. “In the Kitchen: Prevent the Spread of Infection.” In the Kitchen: Prevent the Spread of Infection – Health Encyclopedia – University of Rochester Medical Center. https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=1&contentid=1220.