Διατροφή και ψυχική υγεία: τι λέει πρόσφατη έρευνα

Μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τη νοητική και ψυχική μας υγεία; Έχω αναφερθεί ως διαιτολόγος-διατροφολόγος πολλές φορές σε αυτό το θέμα, αλλά με αφορμή μια πρόσφατη ανασκόπηση ερευνών, είναι ευκαιρία να το ξαναδούμε. Η αλήθεια είναι πως όντως χρειαζόμαστε περισσότερες ξεκάθαρες αποδείξεις σχετικά με το πώς συνδέεται η διατροφή με τον εγκέφαλο και την ψυχική μας υγεία, καθώς οι νευροψυχιατρικές διαταραχές αποτελούν μια από τις πιο ισχυρές προκλήσεις της εποχής κι αν είναι δυνατό να προλάβουμε ή να θεραπεύσουμε καταστάσεις με απλές διατροφικές αλλαγές, θα μπορούσαμε να αλλάξουμε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.

Πρόσφατα, λοιπόν, μια ομάδα ερευνητών έκανε ανασκόπηση σε υπάρχουσες έρευνες όσον αφορά τη διατροφή και την ψυχική υγεία και δημοσίευσε τα ευρήματά τους στο journal European Neuropsychopharmacology.

Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα ευρήματα που υπάρχουν μέχρι τώρα, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα την πραγματική επίδραση που έχει η διατροφή στην ψυχική υγεία. Εξέτασαν επίσης για πιθανές «τρύπες» στα μέχρι τώρα ευρήματα, αποκαλύπτοντας περιοχές που χρειάζονται αυξημένη επιστημονική προσοχή.

Τι συμβαίνει λοιπόν;

Το ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας ισχύει. Πρώτα απ’ όλα, ο εγκέφαλός μας χρειάζεται θρεπτικά συστατικά για να λειτουργήσει, ενώ οι επιλογές τροφών που κάνουμε επηρεάζουν άμεσα άλλους παράγοντες που επιδρούν στη διάθεσή μας και τη γνωστική μας ικανότητα, όπως το μικροβίωμα του εντέρου, τις ορμόνες, τα νευροπεπτίδια, τους νευροδιαβιβαστές.

Παρ’ όλ’ αυτά, η συλλογή πληροφοριών για το πώς συγκεκριμένα είδη διατροφής μπορούν να επηρεάσουν συγκεκριμένα θέματα ψυχικής υγείας είναι μια μεγάλη πρόκληση.

Οι ερευνητές εν προκειμένω, για παράδειγμα, βρήκαν ότι ένας μεγάλος αριθμός (cross sectional) ερευνών –δηλαδή ερευνών παρατήρησης που αναλύουν δεδομένα ενός μέρους πληθυσμού για συγκεκριμένη χρονική περίοδο- αποδεικνύει ότι υπάρχει διασύνδεση μεταξύ ορισμένων θρεπτικών στοιχείων και της ψυχικής υγείας. Είναι, όμως, αδύνατο, από αυτό το είδος της μελέτης να καθοριστεί αν η ίδια η διατροφή έφερε αλλαγές στην ψυχική υγεία.

Από την άλλη, έρευνες με καλά σχεδιασμένη διατροφική παρέμβαση που είναι καλύτερες στο να αποδεικνύουν τα αιτία, τείνουν να μελετούν μικρότερες ομάδες συμμετεχόντων και πραγματοποιούνται για μικρή χρονική περίοδο.

Η επικεφαλής της ανασκόπησης, καθηγήτρια Suzanne Dickson του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, εξηγεί πάντως τα ευρήματα της ανασκόπησης, λέγοντας πως υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες αποδείξεις ότι υπάρχει διασύνδεση μεταξύ της κακής διατροφής και της επιδείνωσης των διαταραχών διάθεσης, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης, παρ’ όλο που υπάρχει μια κοινή πεποίθηση ότι η επίδραση στην υγεία κάποιων τροφών δεν υποστηρίζονται από ομόφωνες αποδείξεις.

Μια διατροφή που έχει στρέψει τα φώτα επάνω της τα τελευταία χρόνια είναι η μεσογειακή διατροφή. Σύμφωνα με την πρόσφατη ανασκόπηση, υπάρχουν κάποια σημαντικά ευρήματα που δείχνουν ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία.

Στην ανάλυσή τους, οι επικεφαλής εξηγούν πώς η συστηματική ανασκόπηση που συνδυάζει συνολικά 41 μελέτες, παρέχει αποδείξεις ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να δράσει προστατευτικά ενάντια της κατάθλιψης. Βρήκαν επίσης ότι κάποιες διατροφικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν άτομα με συγκεκριμένες παθήσεις. Τα άτομα με έλλειψη στη βιταμίνη Β12, για παράδειγμα, μπορεί να είναι ληθαργικά, κουρασμένα και να παρουσιάζουν προβλήματα μνήμης. Η έλλειψη αυτή μπορεί να σχετίζεται και με ψύχωση και μανία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το συμπλήρωμα βιταμίνης Β12 μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ψυχική υγεία, αλλά δεν είναι σαφές αν η ίδια βιταμίνη θα έφερνε κάποιο αποτέλεσμα σε όσους δεν παρουσιάζουν έλλειψη.

Κάπου εδώ να σημειώσουμε, ότι η αυθεντική μεσογειακή διατροφή επικεντρώνεται σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, καλά λιπαρά, με το κόκκινο κρέας να καταναλώνεται δύο φορές τον μήνα, σε πολύ μικρότερες ποσότητες από αυτές που εφαρμόζουν οι περισσότεροι.

Σύμφωνα με έρευνες πάνω στην plant-based διατροφή, όπως αναφέρει το Nutritionfacts.org, πάντως, φαίνεται πως υπάρχει θετική επίδραση στην ψυχική υγεία, με τους χορτοφάγους να παρουσιάζουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους, στρες και διαταραχές διάθεσης σε σχέση με όσους καταναλώνουν κρέας. Τα υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών στο αίμα από φυτικές πηγές έχουν συνδεθεί με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης και χαμηλότερους δείκτες αυτοκτονιών, με υψηλή την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και σόγιας και χαμηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών, κρέατος και ψαριού. Γενικότερα, το πράσινο τσάι μπορεί να βελτιώσει σε κάποιους ανθρώπους τη διάθεση, οι σπόροι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη που μπορεί να κάνει καλό σε διαταραχές άγχους, ενώ η σεροτονίνη που συναντάμε σε φρούτα μπορεί να κάνει καλό στην κατάθλιψη. Τα προβιοτικά, επίσης, μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, θυμού, ενώ αυξάνονται συνεχώς ευρήματα που δείχνουν ότι ο κρόκος Κοζάνης συμβάλλει στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και ο κουρκουμάς μειώνει τα συμπτώματα του Αλτσχάιμερ. Μέσα σε όλα, η άσκηση είναι επίσης πολύ βοηθητική. Φροντίστε να τη βάλετε στη ζωή σας, μαζί με ισορροπημένες διατροφικές επιλογές και το πιθανότερο είναι σταδιακά να δείτε βελτίωση στα συμπτώματα που σας ταλαιπωρούν.