Κορωνοϊός: όλες οι χρήσιμες πληροφορίες που πρέπει να ξέρετε

Ο Δρ Μιχαήλ Κακλαμάνος MD, MRCP (London), Ph.D, Consultant στη Γηριατρική & Παθολογία και Διευθυντής του Κλινικού Τομέα Γηριατρικής East Kent NHS Foundation Trust στο Ηνωμένο Βασίλειο, μοιράζεται όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για τον κορωνοϊό που χρειάζεται να ξέρουμε.

Η εξάπλωση του κορωνοϊού παγκοσμίως προκαλεί τεράστια ανησυχία, αλλά και πολλά αναπάντητα ερωτήματα, ιδιαίτερα ως προς τη διάρκεια εξάπλωσης της νόσου καθώς και τη γενικότερη επίπτωσή της στη δημόσια υγεία.

Η επίσημη ταυτοποίηση του ιού ως SARS-CoV-2 έγινε στις αρχές  Ιανουαρίου 2020, στη Κίνα, μετά από την εμφάνιση περιστατικών άτυπης πνευμονίας, κυρίως στη περιοχή Wuhan της Κίνας. Στις 11 Μαρτίου, 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναβάθμισε τη σοβαρότητα της εξάπλωσης της νόσου από τον κορωνοϊό (CoVID-19) σε πανδημία.

Συνολικά, έως την 6η Απριλίου 2020, έχουν καταγραφεί περίπου 1.331.032 εργαστηριακώς επιβεβαιωμένα περιστατικά κορωνοϊού παγκοσμίως, με το συνολικό αριθμό θανάτων να ανέρχεται στις 73.917, ενώ 275.851 ασθενείς έχουν αναρρώσει. Αυτή τη στιγμή, χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, βρίσκονται στο επίκεντρο εξάπλωσης της νόσου. Ταυτόχρονα, η Κίνα φαίνεται να περνάει σε μία ηπιότερη φάση, πιθανώς, ύφεσης της νόσου. Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής έχουν επιβεβαιωθεί περί τα 2011 κρουσμάτων, ενώ έχουν καταλήξει 90 συνάνθρωποί μας.

Τα κύρια συμπτώματα της νόσου είναι ο πυρετός, εμμένων βήχας και δυσκολία στην αναπνοή, ενώ ο χρόνος επώασης της νόσου είναι συνήθως 5-7 ημέρες. Η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού είναι πολύ υψηλή και αυτό τον διαφοροποιεί από άλλες ιογενείς νόσους είτε με δυναμική πανδημίας (Η1Ν1, 2009) ή με περισσότερο ενδημικό χαρακτήρα (SARS-CoV-1, 2002 και MERS, 2012). Η θνησιμότητα από τη νόσο κυμαίνεται μεταξύ 2-3%. Λόγω όμως της σφοδρής εξάπλωσης του κορωνοϊού και του πολλαπλάσιου αριθμού πραγματικών κρουσμάτων συγκριτικά με τα επιβεβαιωθέντα περιστατικά, η λοίμωξη CoVID-19 αναμένεται να προκαλέσει βαθιά ρήγματα στη δημόσια υγεία και τον κοινωνικό ιστό κάθε χώρας.

Ο αποτελεσματικός περιορισμός της νόσου γίνεται ακόμη πιο δύσκολος λόγω του μεγάλου αριθμού ασυμπτωματικών φορέων. Πολλοί συνάνθρωποί μας, των ευπαθών ομάδων, βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση σε αυτό τον «αόρατο εχθρό». Ιδίαίτερα, οι γηρεότεροι εξ ημών, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αφού η ηλικία αποτελεί το κυριότερο παράγοντα βαρύτητας της νόσου από CoVID-19. Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, αναδεικνύουν ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου, εισαγωγής σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και Μηχανικής Αναπνευστικής Υποστήριξης (14% για ηλικίες άνω των 90 ετών, 42% 80-89 ετών, 32% 70-79 ετών). Επίσης, η παχυσαρκία, το ενεργό κάπνισμα, η παρουσία αρτηριακής υπέρτασης και σακχαρώδη διαβήτη, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η ισχαιμική καρδιοπάθεια, αλλά και το ανδρικό φύλο, φαίνεται ότι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης από CoVID-19.
Ανοσοκαταστολή που προκαλείται από υποκείμενα ενεργά νοσήματα, όπως διάφορες μορφές καρκίνου, ανοσοτροποποιητικές θεραπείες, κακή διατροφή και αφυδάτωση, αλλά και ψυχιατρικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη, μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες σοβαρής νόσου από το κορωνοϊό. Οι έγκυες γυναίκες δε φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, ενώ υπάρχουν ελλιπή επιστημονικά στοιχεία για τη πιθανή «κάθετη μετάδοση» του κορωνοϊού στα έμβρυα. Λίγα στοιχεία, επίσης, είναι γνωστά για το κίνδυνο που διατρέχουν ασθενείς που ήδη νοσούν από τον ιό του HIV.

Παρ’ όλα τα δυσοίωνα στατιστικά, όμως, η πλειονότητα των ατόμων που φέρουν το κορωνοϊό, είτε θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί ή θα εμφανίσουν ελαφριά νόσο. Η παρουσία αντισωμάτων κατά του ιού επιβεβαιώνει την ύπαρξη πιθανής ανοσίας. Παραμένει, όμως, άγνωστο πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή, ιδιαίτερα, αν ο κορωνοϊός υποστεί γενετικές αλλαγές που μπορεί να οδηγήσουν την επίκτητη ανοσία λιγότερο επαρκή. Η δημιουργία ενός εμβολίου κατά του κορωνοϊού μπορεί να συμβάλλει στην ανοσολογική θωράκιση του ευρύτερου πληθυσμού. Καμία, όμως, θεραπεία έως τώρα δεν έχει αποδειχθεί ότι προσβάλλει τον ιό σε ικανοποιητικό επίπεδο. Ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει γνωστά φαρμακευτικά σχήματα, όπως παράγωγα της χλωροκίνης, τον αντι-ιϊκό συνδιασμό Λοπιναβίρης-Ριτοναβίρης, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι ιδιαίτερα σημαντική η σωστή διαχείριση των πιθανών παραγόντων κινδύνου με τρόπο που θα επιτρέψει τη περισσότερο αβλαβή έκθεσή μας στο κορωνοϊό. Η παραμονή στο σπίτι ατόμων με συμπτώματα ενδεικτικά της νόσου για τουλάχιστον επτά ημέρες, η διατήρηση του μέτρου της κοινωνικής απόστασης και η καλή υγιεινή, κυρίως των χεριών μας, είναι τα πλέον βασικά σημεία που όλοι μας θα πρέπει να γνωρίζουμε καλά, ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτή τη πανδημία. Η διατήρηση μίας ισορροπημένης διατροφής και η ταυτόχρονη απώλεια περιττού σωματικού βάρους, σίγουρα, θα βελτιώσει τις πιθανότητές μας να αντιμετωπίσουμε κάθε αρρώστια με μεγαλύτερη επιτυχία. Η επαρκής, καθημερινή ενυδάτωση είναι, επίσης, ένα από τα ακρογωνιαία στοιχεία κάθε διεθνούς κατευθυντήριας οδηγίας για την αντιμετώπιση ιογενών συνδρομών. Η σωματική άσκηση, κάθε μορφής, μπορεί να έχει ευεργετικές δράσεις τόσο στη ψυχική μας υγεία, αλλά και στη τόνωση του μεταβολισμού και της ανοσολογικής μας αντοχής. Η βελτιστοποίηση χρόνιων παθήσεων, όπως ο καλύτερος έλεγχος του σακχαρώδους διαβήτη και της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας με συνοδό διακοπή του καπνίσματος, μπορεί να μειώσουν το κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών από τη νόσο του κορωνοϊού. Παραπάνω μελέτες, βεβαίως, χρειάζονται για να αποδειχθεί αν η διαφοροποίηση πιθανών παραγόντων κινδύνου, μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή της νόσου του κορωνοϊού ή την ταχύτερη αποθεραπεία από αυτή.

Η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί μία μοναδική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία του ανθρώπου να εξορθολογήσει αποτυχημένες πρακτικές του παρελθόντος. Είναι η ευκαιρία που έχουμε, δυστυχώς μέσα από σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό, να επαναπροσδιορίσουμε προσωπικούς μας στόχους, πολλοί από τους οποίους αφορούν το ευ ζην, αλλά και τη δυναμική θέση ευθύνης που καθένας μας θα έπρεπε να έχει για τη προστασία του κοινωνικού συνόλου.