Πώς να μειώσετε το ανθρακικό σας αποτύπωμα με τη διατροφή

Με τις καταστροφές των τελευταίων χρόνων λόγω κλιματικής αλλαγής, η ανάγκη πολλών ανθρώπων να βελτιώσουν το αποτύπωμά τους και να κάνουν το καλύτερο δυνατό για τον πλανήτη γίνεται όλο και μεγαλύτερη, με τη στροφή στη vegan διατροφή λόγω (και) αυτού να γίνεται όλο και πιο συχνή. Ο λόγος είναι ότι πέραν της χρήσης αυτοκινήτου και ηλεκτρικής ενέργειας, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου εξαρτώνται και από τις επιλογές που κάνουμε στα ρούχα που φοράμε και το φαγητό που τρώμε. Σίγουρα υπάρχουν, λοιπόν, πολλοί τρόποι να μειώσουμε το ανθρακικό μας αποτύπωμα και οι διατροφικές αλλαγές είναι ένα καλό σημείο να ξεκινήσουμε, ειδικά αν σκεφτείτε ότι βάσει ερευνών, η αλλαγή από τον δυτικό τρόπο διατροφής σε ένα πιο βιώσιμο μοντέλο μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 70% και τη χρήση νερού κατά 50% (1). Ιδού οι τρόποι να το κατορθώσετε.

Μην πετάτε φαγητό
Δυστυχώς το φαγητό που πετάμε συμβάλλει κατά πολύ στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, καθώς αποσυντίθεται στους σκουπιδότοπους και εκλύει μεθάνιο, που αποτελεί εν δυνάμει αέριο θερμοκηπίου. Σε βάθος 100 χρόνων, το μεθάνιο εκτιμάται ότι θα έχει 34 φορές την επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα όσον αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη (2). Το τραγικό είναι ότι κάθε άνθρωπος στον πλανήτη εκτιμάται ότι πετάει περίπου 194 με 389 κιλά φαγητό το χρόνο κατά μέσο όρο, κάτι που καθιστά απαραίτητη τη μείωση τους. Αυτό μπορείτε να το πετύχετε με προγραμματισμό των γευμάτων σας, με αγορές προϊόντων που χρειάζεστε και στις ποσότητες που χρειάζεστε και με προσπάθεια αξιοποίησης του φαγητού που περισσεύει.

Αποφύγετε το πλαστικό μιας χρήσης
Η χρήση λιγότερου πλαστικού μιας χρήσης αποτελεί σημαντικό κομμάτι της μετάβασης σε μια φιλική προς το περιβάλλον στάση ζωής. Οι πλαστικές σακούλες, τα πλαστικά περιτυλίγματα, τα πλαστικά μπουκάλια, καλαμάκια κ.ο.κ που χρησιμοποιούμε καθημερινά πρέπει να μειωθούν δραματικά, αν σκεφτούμε ότι ακόμη και μια σακούλα συμβάλλει στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (3). Για τη χρήση λιγότερου πλαστικού, μπορείτε να πάρετε τσάντα πολλαπλών χρήσεων για τα ψώνια σας, να αγοράσετε επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια για το νερό, να αποθηκεύετε τις τροφές σας σε γυάλινα δοχεία και να αγοράζετε όσο το δυνατόν λιγότερο φαγητό απ’ έξω.

Μειώστε το κρέας
Έρευνες δείχνουν ότι η μείωση της κατανάλωσης κρέατος είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να μειώσουμε το ανθρακικό μας αποτύπωμα (1,4) και υπάρχουν έρευνες παγκοσμίως που υποστηρίζουν ότι η διατροφή με το περισσότερο κρέας είναι αυτή που παρουσιάζει και τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων (5,6). Αυτό συμβαίνει γιατί οι εκπομπές από την εκτροφή ζώων φτάνουν το 14,5% των εκπομπών που προέρχονται από ανθρώπινη παρέμβαση στον πλανήτη (7). Δοκιμάστε, λοιπόν, αρχικά να μειώσετε το κρέας σε σχέση με την κατανάλωση που κάνατε ως τώρα και στη συνέχεια να το περιορίσετε σύμφωνα με τις αρχές της μεσογειακής διατροφής σε δυο φορές τον μήνα. Η φυτική πρωτεΐνη αποτελεί μια εξαιρετική εναλλακτική, που μπορεί να μειώσει τις εκπομπές. Σύμφωνα μάλιστα με μια μελέτη, όσοι παρουσίαζαν τα χαμηλότερα επίπεδα αερίων θερμοκηπίου, είχαν τη μεγαλύτερη πρόσληψη φυτικής πρωτεΐνης (όσπρια, ξηροί καρποί, σπόροι) και τη μικρότερη κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης (8).

Μειώστε τα γαλακτοκομικά
Σύμφωνα με μελέτη σε 2101 ολλανδούς ενήλικες, φάνηκε ότι τα γαλακτοκομικά αποτέλεσαν τον δεύτερο μεγαλύτερο παράγοντα στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, μετά το κρέας (9). Και άλλες μελέτες, όμως, καταλήγουν ότι η παραγωγή γαλακτοκομικών συμβάλλει κατά πολύ στην κλιματική αλλαγή, αφού τα ζώα στα βουστάσια, τα χοιροστάσια και τα εκτροφεία πουλερικών αποβάλλουν αέρια ως παραπροϊόντα της πέψης τους, φτάνοντας το 16% της ετήσιας διαφυγής μεθανίου στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Το μεθάνιο, όμως, δεν είναι το μόνο, αφού αποβάλλουν και διοξείδιο του άνθρακα, μονοξείδιο του αζώτου και αμμωνία (1, 8, 10, 11, 12). Λόγω του ότι το τυρί χρειάζεται τόσο γάλα για την παραγωγή του, σχετίζεται με μεγαλύτερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε σχέση με την παραγωγή χοιρινού, αυγών και κοτόπουλου (13). Δοκιμάστε, λοιπόν να αντικαταστήσετε τα γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί), με τις φυτικές εναλλακτικές τους, π.χ. αμυγδαλόγαλα, τυρί καρύδας κ.ο.κ.

Αυξήστε τις πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές
Εκτός του ότι αποτελούν μια υγιεινή προσθήκη στη διατροφή σας, παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, αυτό που έχουν δει οι ερευνητές είναι ότι η διατροφή με τις χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα είναι αυτή που είναι πλούσια σε φυτικές τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και νάτριο. Οι τροφές αυτές μας κρατούν χορτάτους εντείνοντας το αίσθημα του κορεσμού και μειώνοντας φυσικά την πρόσληψη άλλων τροφών, που ενδεχομένως να είναι πιο επιβαρυντικές για τον πλανήτη. Συν τοις άλλοις, οι τροφές αυτές βελτιώνουν την πεπτική υγεία, βοηθούν στην ισορροπία των εντερικών βακτηρίων, προωθούν την απώλεια βάρους και προστατεύουν ενάντια σε διάφορες παθήσεις όπως καρδιαγγειακές, καρκίνο παχέος εντέρου και διαβήτη (14,15,16,17).

Καλλιεργήστε τα προϊόντα σας
Αν και στην πόλη δεν είναι τόσο εύκολο, παρ’ όλ’ αυτά μπορείτε να φυτέψετε στο μπαλκόνι ή στην ταράτσα σας σε γλάστρες πιπεριές, ντοματιές, μελιτζάνες, αγγούρια, μαρούλι, λάχανο, καρότο κ.ο.κ. Εναλλακτικά, μπορείτε να βρείτε δημοτικούς κήπους ή χώρους όπου μπορείτε να νοικιάσετε μια έκταση και να αποκτήσετε το δικό σας μποστάνι. Αυτή η τακτική, εκτός του ότι μειώνει το ανθρακικό σας αποτύπωμα, έχει συνδεθεί και με μείωση του στρες και καλύτερη ποιότητα διατροφής. Συν τοις άλλοις, είστε σίγουροι για το προϊόν που μπαίνει στο πιάτο σας, τη φρεσκάδα του, τον τρόπο καλλιέργειάς του και αφαιρείτε από την όλη διαδικασία τις συσκευασίες και τις μεταφορές που επιβαρύνουν τον πλανήτη.

Μην υπερβάλλετε στο φαγητό
Η υπερκατανάλωση του φαγητού και η υπερφαγία προωθούν την πρόσληψη βάρους και τις παθήσεις που προκύπτουν από την παχυσαρκία, ενώ σχετικά με το περιβάλλον συνδέονται με υψηλότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (18). Σε μελέτη πάνω σε 16.800 Αμερικάνους φάνηκε ότι όσοι παρουσίαζαν τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων κατανάλωναν 2,5 φορές περισσότερες θερμίδες σε σχέση με τους ανθρώπους που παρουσίαζαν τις χαμηλότερες εκπομπές (8). Στο ίδιο κατέληξε και άλλη μελέτη στην Ολλανδία, που πραγματοποιήθηκε σε 3.818 Ολλανδούς (19). Να τονίσω ότι αυτό αφορά όσους υπερκαταναλώνουν θερμίδες κι όχι όσους λαμβάνουν αυτές που χρειάζονται καθημερινά για να διατηρήσουν ένα υγιές βάρος. Αν διαπιστώνετε ότι υπερκαταναλώνετε φαγητό, δοκιμάστε να μειώσετε τις επεξεργασμένες τροφές που είναι πλούσιες σε θερμίδες και φτωχές σε θρεπτικά συστατικά και να τις αντικαταστήσετε με περισσότερες φυτικές τροφές.

Προτιμήστε τα τοπικά προϊόντα
Επιλέγοντας φρούτα και λαχανικά, αλλά και γενικά ντόπια προϊόντα, όσο το δυνατόν από παραγωγούς κοντινούς, μειώνετε αυτόματα το ανθρακικό σας αποτύπωμα, καθώς τα τρόφιμα αυτά έχουν ταξιδέψει πολύ λιγότερο για να φτάσουν στο πιάτο σας. Δώστε σημασία στην εποχικότητα, προτιμώντας πάντα φρούτα και λαχανικά εποχής, που απαιτούν λιγότερη ενέργεια γιατί καλλιεργούνται φυσικά κι όχι σε θερμοκήπια και αν καταναλώνετε κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά, προτιμήστε και πάλι τα ντόπια, του κοντινού παραγωγού που αξιοποιεί βιώσιμες τακτικές.

Ξεκινήστε, λοιπόν, από τη διατροφή που με μερικές αλλαγές θα φέρει οφέλη και στην υγεία σας και στο περιβάλλον –και ενδεχομένως και στην τσέπη σας- και υιοθετήστε σταδιακά έναν πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής, βάζοντας κι εσείς το λιθαράκι σας σε αυτή τη σημαντική, παγκόσμια προσπάθεια.

Πηγές
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5094759/
2. https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2017/07/Methane-Emissions-from-blind-spot-to-spotlight-NG-122.pdf
3. https://www.ciel.org/wp-content/uploads/2019/05/Plastic-and-Climate-FINAL-2019.pdf
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6408204/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6136176/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28659225
7. http://www.fao.org/3/a-i3437e.pdf
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6408204/
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5819206/
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21869500
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25044806
12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26891681
13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29853680
14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6133424/
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5883628/
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5731843/
17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5390821/
18. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3401553/
19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25543460