Διατροφή και χρόνια ηπατίτιδα: τι να ξέρετε

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ηπατίτιδας στις 28/7 είναι μια καλή ευκαιρία να μιλήσουμε για την πάθηση αυτή σε σχέση με τη διατροφή. Σε ένα πρώτο επίπεδο δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μια ισορροπημένη διατροφή και μια διατροφή που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος με χρόνια ηπατίτιδα. Παρ’ όλο, λοιπόν, που πολλά βιβλία και site συστήνουν κάτι διαφορετικό, οι βασικές αρχές της υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής μπορούν να δώσουν στον οργανισμό αυτό που χρειάζεται, χωρίς να στρεσάρουν περαιτέρω στο συκώτι.

Αν υπάρχει κίρρωση του ήπατος, όμως, όπου το ήπαρ δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά τότε τα πράγματα αλλάζουν, γι’ αυτό είναι σημαντικό να καθοριστεί αν κάποιος με χρόνια ηπατίτιδα έχει κίρρωση του ήπατος και σε τι στάδιο βρίσκεται, καθώς αυτό καθορίζει την προσοχή που πρέπει να δοθεί στη διατροφή του.

Προσοχή στην επάρκεια θερμίδων
Η ανορεξία είναι ένα σύμπτωμα που συνδέεται συχνά με την προχωρημένη κίρρωση και μπορεί να δυσκολέψει την επάρκεια θερμίδων για κάποιον. Αυτό συνήθως συμβαίνει για μικρή χρονική περίοδο, τόση όσο υπάρχουν και αποθέματα στον οργανισμό. Αν, όμως, διαρκέσει πολλές ημέρες ή εβδομάδες, πιθανόν να μην λαμβάνει κάποιος τη θρεπτική αξία που χρειάζεται από τη διατροφή. Μια λύση είναι να συζητήσετε με τον γιατρό ή με διαιτολόγο-διατροφολόγο, προκειμένου να δώσει καθοδήγηση σχετικά με τις θερμίδες και τις κατάλληλες τροφές.

Η κατάλληλη ποσότητα πρωτεΐνης
Η πρωτεΐνη είναι σημαντική για την καλή υγεία και σίγουρα πάει μαζί με την επάρκεια θερμίδων, γιατί αν η διατροφή μας δεν μας παρέχει την ενέργεια που χρειαζόμαστε για να συνθέσουμε και να διατηρήσουμε την πρωτεΐνη, τότε θα τη χάσουμε. Όσοι πάσχουν από χρόνια ηπατίτιδα θα πρέπει να μπορούν να καταναλώνουν μέτριες ποσότητες πρωτεΐνης χωρίς πρόβλημα. Μην ξεχνάτε ότι η πολλή πρωτεΐνη στον οργανισμό είναι βλαπτική σε άτομα με προχωρημένη κίρρωση και μπορεί να οδηγήσει σε παθήσεις του εγκεφάλου, καθώς η υπερβάλλουσα πρωτεΐνη συγκεντρώνεται στο αίμα. Και πάλι, το συκώτι είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της πρωτεΐνης σε ασφαλή επίπεδα, που σημαίνει πως όταν έχει βλάβη, δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά. Κι εδώ χρειάζεται καθοδήγηση από ειδικό για την πρωτεΐνη που χρειάζεται ο καθένας εξατομικευμένα.

Βιταμίνες και μέταλλα από τροφές
Κάποιοι άνθρωποι με χρόνια ηπατίτιδα, ειδικά όσοι πάσχουν από αλκοολική ηπατίτιδα ή προχωρημένη κίρρωση, μπορεί να μην λαμβάνουν αρκετές λιποδιαλυτές βιταμίνες και απαραίτητα μέταλλα. Ο γιατρός ή ο εξειδικευμένος διατροφολόγος θα χρειαστεί να ελέγξει τα επίπεδα βιταμινών Α, D και Ε και να αναπληρώσει πιθανές ελλείψεις με διατροφή ή συμπληρώματα.

Πώς να ετοιμάζετε τα γεύματά σας
Με χαμηλά λιπαρά: Το συκώτι είναι ένα άκρως ζωτικό όργανο για τον οργανισμό μας, με μια σημαντική λειτουργία του να είναι η παραγωγή χολής, η οποία διασπά τα λιπαρά που παίρνουμε μέσω της διατροφής. Προτού ο οργανισμός μας μπορέσει να απορροφήσει τα λιπαρά και να αξιοποιήσει τη διατροφική τους ενέργεια, πρέπει πρώτα να περάσουν από μια διεργασία. Αναλόγως, όμως, τη ζημιά που έχει υποστεί το συκώτι, μπορεί να μην μπορεί να παράγει αρκετή χολή ώστε να διαχειριστεί ένα γεύμα υψηλό σε λιπαρά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δυσπεψία και μια λύση είναι να καταναλώνετε τροφές με χαμηλά λιπαρά ή πολύ μικρές ποσότητες τροφών με περισσότερα λιπαρά.

Σε μικρές ποσότητες: Αν το συκώτι έχει βλάβη, δεν μπορεί να αποθηκεύσει την ενέργεια που κάποτε αποθήκευε. Μια από τις λειτουργίες του είναι να αποθηκεύει το γλυκογόνο, το οποίο μπορεί γρήγορα να δώσει πίσω στο σώμα μας ενέργεια όταν τη χρειάζεται. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αποθηκεύσουν σχετικά μεγάλες ποσότητες γλυκογόνου στο συκώτι τους, αλλά όταν αυτό υποστεί βλάβη με ίνωση (ουλές), χάνεται μέρος του αποθηκευτικού χώρου του γλυκογόνου. Αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι με χρόνια ηπατική πάθηση συχνά κουράζονται εύκολα. Μια λύση γι’ αυτό είναι τα μικρά και συχνά γεύματα με περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, ώστε να δίνετε την ευκαιρία στον οργανισμό σας να αντικαθιστά τα αποθέματα γλυκογόνου.

Πώς να προστατέψετε το συκώτι σας
Ως γνωστό, το συκώτι είναι ένα σημαντικό φίλτρο στον οργανισμό μας. Κάθε πέντε λεπτά, όλη η παροχή αίματος φιλτράρεται από αυτό και καθώς φιλτράρεται, το συκώτι απομακρύνει τις τοξίνες. Το θαυμαστό είναι ότι μπορεί να συνεχίσει να κάνει αυτή τη λειτουργία ακόμη κι όταν έχει υποστεί βλάβη, αλλά σε βάθος χρόνου, αν η βλάβη είναι μεγάλη, η λειτουργία του θα μειωθεί. Αυτό που πρέπει να προσέχετε, λοιπόν, είναι να μειώσετε τις τοξίνες στο συκώτι σας, αποφεύγοντας τα παρακάτω:

Αλκοόλ: Όσοι πάσχουν από χρόνια ηπατίτιδα, πρέπει να αποφεύγουν το αλκοόλ καθώς επιταχύνει την εξέλιξη της κίρρωσης. Κι αν έχουν ήδη κίρρωση, πρέπει να αποφεύγουν οπωσδήποτε την κατανάλωσή του.
Περιττά φάρμακα:  Παρ’ όλο που τα φάρμακα είναι ωφέλιμα, δεν παύουν να είναι τοξικά χημικά που πρέπει να επεξεργαστούν από το συκώτι. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να ακολουθείτε τις συμβουλές του γιατρού σας και να παίρνετε τα φάρμακα που χρειάζεστε, χωρίς να κάνετε υπερκατανάλωση, συμβουλευόμενοι πάντα ειδικό πριν ξεκινήσετε κάτι νέο.
Μικροβιοκτόνα και ζιζανιοκτόνα: Παρ’ όλο που αυτές οι ουσίες απορροφώνται από το δέρμα, αποτελούν τοξίνες που τελικά περνούν από το συκώτι για επεξεργασία.
Χημικά νοικοκυριού: Μέσα από τα απορρυπαντικά που χρησιμοποιούμε καθημερινά στο σπίτι μας, ερχόμαστε σε επαφή με διάφορα χημικά, χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε πολλές φορές. Όσοι πάσχουν, όμως, από χρόνια ηπατίτιδα πρέπει να είναι έξτρα προσεκτικοί στην έκθεσή τους σε αυτά τα χημικά.
Βιταμίνες και συμπληρώματα: Κάποιες βιταμίνες, όπως η Κ, η Α, η D και η Ε, είναι πολύ σημαντικές και απαραίτητες σε ανθρώπους με χρόνια ηπατίτιδα και πολλοί γιατροί ενδεχομένως να συνταγογράψουν συμπληρώματα. Πέραν αυτών που θα σας συνταγογραφήσει ο γιατρός ή θα σας συστήσει ο διαιτολόγος-διατροφολόγος σας, μην πάρετε πρόσθετες βιταμίνες από μόνοι σας.
Προϊόντα καπνού και ναρκωτικά: Όπως καταλαβαίνετε, αυτές οι ουσίες είναι άκρως τοξικές για κάθε άνθρωπο, πόσο μάλλον εν προκειμένω.

Μην ξεχνάτε τα βασικά
Οι υγιεινές τροφές και η άσκηση είναι τα δύο πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για τον εαυτό σας σε περιπτώσεις χρόνιας ηπατίτιδας. Χρειάζεστε από τη διατροφή τις θρεπτικές ουσίες (βιταμίνες, μέταλλα, πρωτεΐνη, καλά λιπαρά, υδατάνθρακες, φυτικές ίνες) που έχει ανάγκη ο οργανισμός σας, ενώ σημασία έχει και η ποιότητα και το είδος των τροφών που επιλέγετε. Τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, η ολική άλεση (κριθάρι, καστανό ρύζι, ψωμί ολικής, βρόμη) και η άπαχη είναι επιλογές που θα σας βοηθήσουν. Επίσης, κάποια από τα πιο κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με τη χρόνια ηπατίτιδα χωρίς κίρρωση ή με κίρρωση που δεν είναι προχωρημένη, όπως η κούραση, η μελαγχολία κ.ο.κ., μπορούν να βελτιωθούν με συστηματική, μέτριας έντασης άσκηση. Ξεκινήστε ένα πρόγραμμα άσκησης που σας αρέσει σταδιακά και με καθοδήγηση, ανάλογα με το επίπεδο υγείας σας και συνδυάστε το με σωστή διατροφή, εξασφαλίζοντας την υγεία και την ευεξία σας.