Πόσα γνωρίζετε για τους γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς;

Οι «γενετικά τροποποιημένοι μικροοργανισμοί» (GMOs) αποτελούν έναν όρο που έχουμε ακούσει όλοι τα τελευταία αρκετά χρόνια, ο οποίος πιο απλά αφορά τα «μεταλλαγμένα» τρόφιμα, όπως τα γνωρίζουν οι περισσότεροι. Τα τρόφιμα αυτά παράγονται από οργανισμούς που έχουν πραγματοποιηθεί αλλαγές στο DNA τους μέσω γενετικής μηχανικής κι ενώ υπάρχει επιστημονική συναίνεση ότι δεν είναι πιο επικίνδυνα από τα συμβατικά τρόφιμα για την υγεία και το ανοσοποιητικό ή ότι ακόμη και σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιο ωφέλιμα, οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια αυτών των τροφίμων τόσο στην υγεία όσο και στο περιβάλλον συνεχώς αυξάνονται. Ας δούμε παρακάτω, λοιπόν, εν συντομία, τι ισχύει και τι όχι σχετικά με τα τρόφιμα αυτά που έχουν μπει δυναμικά στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στο πιάτο μας.

Ποια τρόφιμα αφορούν;
Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα προκύπτουν από καλλιέργειες και φυτείες φυτών σόγιας, καλαμποκιού, βαμβακιού, ελαιοκράμβης, πατάτας, άλφα-άλφα, κολοκυθιάς, ντομάτας, γλυκοπατάτας, ρυζιού και ραδικιού. Υπάρχει επίσης μια σειρά από φυτείες και τρόφιμα που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο, όπως μπανάνες.

Τι επιπλέον έχουν οι καλλιέργειες αυτές;
Τα δύο κύρια βασικά χαρακτηριστικά που έχουν οι καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων τροφίμων είναι ότι παράγουν το δικό τους εντομοκτόνο και γίνονται ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα που καταστρέφουν άλλα φυτά.

Τι ακριβώς συμβαίνει στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα;
Αυτό που πραγματοποιείται στα τρόφιμα αυτά είναι μέσω κάποιων μεθόδων γενετικής μηχανικής να τροποποιείται ο γενετικός τους κώδικας, με μεταφορά γονιδίων, έτσι ώστε να γίνεται ένας γενετικός ανασυνδυασμός από διάφορους οργανισμούς. Αυτό συμβαίνει ώστε ένας οργανισμός να αποκτήσει κάποια επιπλέον ιδιαίτερα και επιθυμητά χαρακτηριστικά και η μεταφορά γονιδίων, ιών και βακτηρίων μπορεί να γίνει μεταξύ οργανισμών που δεν ανήκουν στο ίδιο βιολογικό είδος π.χ. γονίδια ψαριού σε φρούτα. Στόχος είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης των φυτών και καλλιεργειών, η μεγαλύτερη παραγωγικότητά τους και η ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους.

Τι συμβαίνει με τα γλυκαντικά;
Τα γλυκαντικά που προέρχονται από καλαμπόκι (σιρόπι καλαμποκιού, φρουκτόζη κ.ο.κ.) πιθανότατα περιέχουν γενετικά μεταλλαγμένους μικροοργανισμούς σε ποσοστό που φτάνει το 80% στην αγορά. Το ίδιο, όμως, συμβαίνει και με τη ζάχαρη, η οποία συνήθως είναι συνδυασμός ζάχαρης από ζαχαροκάλαμο και από γενετικά μεταλλαγμένο σακχαρότευτλο. Ακόμη, το τεχνητό γλυκαντικό ασπαρτάμη από κάποιες αμερικάνικες εταιρίες αποτελεί επίσης γενετικά τροποποιημένο προϊόν.

Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενειών/παρενεργειών που προέκυψαν από την κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων;
Υπάρχουν αναφορές από το 2000 που έγιναν σε περιβαλλοντικές ομάδες και τον FDA (Αμερικάνικη Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων) από ανθρώπους που ανέφεραν ασθένειες και σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις έπειτα από την κατανάλωση taco shell από γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι (StarLink), το οποίο δεν είχε εγκριθεί για ανθρώπινη κατανάλωση, πριν αποσυρθούν τα προϊόντα σε όλη τη χώρα. Το 1989, επίσης, περισσότεροι από 1000 άνθρωποι αρρώστησαν, έπαθαν κάποια αναπηρία ενώ 100 έχασαν τη ζωή τους αφότου πήραν συμπληρώματα L-tryptophan από μια εταιρία που χρησιμοποιούσε γενετικά τροποποιημένα βακτήρια στο προϊόν αυτό. Σύμφωνα με κάποιους γιατρούς της Αμερικάνικης Ακαδημίας Περιβαλλοντικής Ιατρικής, πολλοί άνθρωποι επηρεάζονται αρνητικά από τις λεγόμενες «μεταλλαγμένες» τροφές, αλλά ούτε οι ίδιοι ούτε οι γιατροί τους κάνουν τον συσχετισμό.

Πόσο διαδεδομένα είναι τα μεταλλαγμένα προϊόντα στην Ευρώπη και τη χώρα μας;
Πάνω από το 90% των μεταλλαγμένων σπόρων κατασκευάζεται από την Monsanto, μια εταιρία-παγκόσμιο ηγέτη όσον αφορά τους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς, η οποία δραστηριοποιείται και στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, με πολλές εταιρίες να χρησιμοποιούν τα αμφιλεγόμενα προϊόντα της.

Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που σχετίζονται με την κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων;
Με βάση έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα, τα προβλήματα γονιμότητας και αναπαραγωγής είναι τα πιο σημαντικά που σχετίζονται με την κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων. Οι κίνδυνοι, όμως, δεν σταματούν εκεί. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Περιβαλλοντικής Ιατρικής, περιλαμβάνουν προβλήματα στο ανοσοποιητικό, γήρανση, μεταβολή στον έλεγχο της ινσουλίνης και της χοληστερόλης, βλάβες σε όργανα και γαστρεντερικά προβλήματα.

Πώς αναγνωρίζουμε τα προϊόντα που περιέχουν γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς;
Καταρχάς μην βασίζεστε στο ότι πρέπει να αναζητήσετε έναν κωδικό PLU 5 ψηφίων που να αρχίζει με τον αριθμό 8 για να καταλάβετε αν πρόκειται για «μεταλλαγμένο» τρόφιμο, αφού πολλές εταιρίες δεν θέλουν να γνωστοποιήσουν στους καταναλωτές τους ποια τρόφιμα είναι γενετικά τροποποιημένα, οπότε πολλές δεν ξεκινούν με το 8. Για να είστε σίγουροι ότι δεν καταναλώνετε τέτοια τρόφιμα, αναζητήστε βιολογικά φρούτα και λαχανικά, με GMO-free πιστοποίηση και μην ξεχνάτε πως ό,τι είναι βιολογικό δεν είναι απαραίτητα και απαλλαγμένο από GMO. Διαβάστε καθαρά τις ετικέτες και προτιμήστε τα προϊόντα που αναγράφουν ξεκάθαρα ότι δεν περιέχουν γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς.