Αλκαλική διατροφή: τελικά τι ισχύει;

Όσοι ασχολείστε με την υγιεινή διατροφή, προσέχετε τι τρώτε και ενημερώνεστε για τις διάφορες διατροφές που κυκλοφορούν και υπόσχονται καλύτερη υγεία, τόνωση ανοσοποιητικού, μείωση κιλών κ.ο.κ., σίγουρα θα έχετε πέσει πάνω και στην αλκαλική διατροφή.

Η άποψη ότι πρέπει να «αλκαλοποιήσουμε» τον οργανισμό μας για να έχουμε καλύτερη υγεία κυριαρχεί ανάμεσα σε πολλούς «οπαδούς» της υγιεινής διατροφής, καθώς η υπερβάλλουσα οξύτητα αποτελεί, θεωρητικά, την πηγή του «κακού», από την ακμή μέχρι τον καρκίνο. Για να την καταπολεμήσουμε, σύμφωνα με την αλκαλική θεωρία και διατροφή, πρέπει να διαχειριστούμε την πρόσληψη αλκαλικών και όξινων τροφών, ενώ κάποιοι λαμβάνουν και αλκαλικές ουσίες όπως διττανθρακικό νάτριο, για να «αλκαλοποιήσουν» τον οργανισμό τους.

Για όσους δεν τα πήγαιναν καλά με τη χημεία, να θυμίσω ότι η οξύτητα και η αλκαλικότητα μετρούνται με την κλίμακα pH, η οποία κυμαίνεται από 0 έως 14, με το 0 να είναι άκρως όξινο, το 7 ουδέτερο και το 14 άκρως αλκαλικό. Η κλίμακα pH είναι επίσης λογαριθμική, που σημαίνει ότι ένα pH στο 3 είναι 10 φορές πιο όξινο από ένα pH στο 4 κι ένα pH στο 8 είναι 10 φορές πιο αλκαλικό από ένα pH στο 7.

Τι ακριβώς ισχύει λοιπόν;
Ο μύθος ότι πρέπει να αλκαλοποιήσουμε τον οργανισμό μας βασίζεται σε μια βασική παρεξήγηση της ανθρώπινης φυσιολογίας. Η ερώτηση, λοιπόν, που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας αν αναρωτιέστε για την αλκαλική διατροφή, είναι «ποιο μέρος του οργανισμού σας θέλετε να αλκαλοποιήσετε»; Σίγουρα όχι το στομάχι σας που λειτουργεί σωστά σε ένα pH γύρω στο 2 και αυξάνεται στο 4 ή το 5 μετά το γεύμα. Αν το στομάχι μας γίνει λιγότερο όξινο, τότε απορροφάμε λιγότερο σίδηρο από τις τροφές μας [Jacobs, A., & Miles, P. (1969). Role of gastric acid in iron absorption. Gut, 10, 226-229].

Ούτε, όμως, και το έντερο, αφού η οξύτητα του λεπτού και του παχέος εντέρου –εκτός από το τελευταίο κομμάτι του λεπτού εντέρου, που είναι ηπίως αλκαλικό με pH 7,4- διατηρείται προσεκτικά από ποικίλες πεπτικές εκκρίσεις και από τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου που παράγουν γαλακτικό οξύ, λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου και άλλες χημικές ουσίες που αυξάνουν την οξύτητα και προέρχονται από τις τροφές που καταναλώνουμε. Αυτό το όξινο περιβάλλον στην πραγματικότητα εμποδίζει την ανάπτυξη παθογενών οργανισμών που προκαλούν ασθένειες. [Fallingborg, J. (1999). Intraluminal pH of the human gastrointestinal tract. Danish Medical Bulletin, 46(3), 183-196].

Ο κόλπος επίσης διατηρεί όξινο pH γύρω στο 4,5 χάρη στον μεγάλο αριθμό βακτηρίων που εκκρίνουν γαλακτικό οξύ [Miller, E., Beasley, D., Dunn, R., & Archie, E. (2016). Lactobacilli dominance and vaginal pH: Why is the human vaginal microbiome unique? Frontiers in Microbiology, 7, 1936].

Ένα σημαντικό παράδειγμα που δείχνει τη σημασία του να διατηρούμε όξινο pH σε αυτά τα σημεία του σώματός μας είναι ο Candida Albicans, ο μύκητας που προκαλεί την άφθα, ο οποίος παίρνει μια πολύ πιο επικίνδυνη μορφή όταν βρεθεί σε ουδέτερο προς αλκαλικό περιβάλλον. [Vylkova, S., Carman, A., Danhof, H., Collette, J., Zhou, H., & Lorenz, M. (2011). The fungal pathogen Candida albicans autoinduces hyphal morphogenesis by raising extracellular pH. mBio, 3(e00055-11), 2]. Όπως καταλαβαίνετε, η αλκαλοποίηση του οργανισμού μας, με βάση τα παραπάνω δεν μοιάζει με καλή ιδέα.

Ακόμη και σε περιπτώσεις καρκίνου, όπου επικρατεί η αντίληψη ότι ο καρκίνος δεν αναπτύσσεται σε αλκαλικό περιβάλλον, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Η λευχαιμία και το λέμφωμα αναπτύσσονται στο αλκαλικό περιβάλλον του αίματος και της λέμφου, όπου το pH είναι γύρω στο 7,4. Υπάρχει μια σειρά από απαραίτητες χημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται συνεχώς στο αίμα μας κι αυτό συμβαίνει μόνο σε ένα στενό φάσμα των επιπέδων pH. Η  διατήρηση του σωστού pH στον οργανισμό μας είναι πολύ σημαντική για την επιβίωσή μας κι αν πέσει κάτω από το 7,35 ή ανέβει πάνω από το 7,45, ο οργανισμός αναπτύσσει διάφορους προφυλακτικούς μηχανισμούς, με στόχο την αποκατάσταση της ισορροπίας. Ό,τι λοιπόν ενεργοποίησε αυτούς τους μηχανισμούς και κατέστησε το αίμα είτε πολύ όξινο (κάτω του 7), είτε πολύ αλκαλικό (πάνω του 7,7) θα καταστραφεί.

Τι να θυμάστε
Κάθε μέρος και σημείο του σώματός μας κινείται σε μια συγκεκριμένη κλίμακα pH που είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του και που διατηρείται προσεκτικά από διάφορους μηχανισμούς. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε απλά να «αλκαλοποιήσουμε» τον οργανισμό μας κι ούτε θα πρέπει να το προσπαθήσουμε.

Μπορούμε, όμως, να διευκολύνουμε τον οργανισμό μας να διατηρήσει το pH που πρέπει κάνοντας υγιεινές διατροφικές επιλογές και ακολουθώντας έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής. Μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και ανθεκτικό άμυλο από φυτικές τροφές, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ολική άλεση θα χαρίσει στο μικροβίωμα του εντέρου σας τους υδατάνθρακες που χρειάζεται για να παράγει λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου που βοηθούν στη διατήρηση του σωστού pH στο έντερο.

Για το pH του κόλπου, καλό θα είναι να αποφύγετε τα αντισυλληπτικά χάπια, ενώ για το pH του αίματος, μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά και φρούτα και φτωχή σε τυρί, κρέας, κοτόπουλο και ψάρι, που θεωρούνται και όξινες τροφές, μπορεί να βοηθήσει.

Μην νομίζετε, όμως, ότι έτσι «αλκαλοποιείτε» τον οργανισμό σας. Απλώς παίρνετε το φορτίο από τους μηχανισμούς προστασίας που θα έπρεπε να δουλέψουν περισσότερο για να διατηρήσουν το ευνοϊκό pH αν η διατροφή σας ήταν πλούσια σε όξινες τροφές. Αυτό έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία σας, ενώ μειώνει και τον κίνδυνο παθήσεων των νεφρών.

Γεμίστε, λοιπόν, το πιάτο σας με φρούτα και λαχανικά, που είναι σημαντικά για κάθε πτυχή της φυσικής και νοητικής σας υγείας κι αφήστε τον οργανισμό σας να δουλέψει όπως αυτός ξέρει.