Προβιοτικά: πώς δρουν στον οργανισμό

Με το μικροβίωμα του εντέρου να σχετίζεται άμεσα με το ανοσοποιητικό και την υγεία μας εν γένει και να έχει επάνω του στραμμένα τα βλέμματα της επιστημονικής κοινότητας, τα προβιοτικά γίνονται όλο και πιο δημοφιλή. Όπως είναι γνωστό, τα προβιοτικά είναι καλά βακτήρια που έχει ανάγκη το έντερό μας για να διατηρήσει την ισορροπία του μικροβιώματος, τα οποία μπορούμε να λάβουμε μέσω τις διατροφής από διάφορες τροφές. Μπορούμε, όμως, να τα λάβουμε και σε συμπληρώματα, τα οποία περιέχουν μεγάλο αριθμό στελεχών και σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Οι απορίες, όμως, γι’ αυτά είναι αρκετές, με πολλούς να έχουν μια ανησυχία σχετικά με το πώς και αν πρέπει να τα πάρουν. Αν σκέφτεστε κι εσείς να πάρετε κάποιο συμπλήρωμα προβιοτικών κι έχετε ερωτήματα, πιθανότατα θα τα λύσετε όλα παρακάτω.

Τι να περιμένετε όταν ξεκινήσετε τη λήψη προβιοτικών
Γνωρίζοντας ότι κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός, καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχει μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Κάποιοι μπορεί να αρχίσουν άμεσα να αισθάνονται καλύτερα, με περισσότερη ενέργεια, καλύτερο δέρμα, ανακούφιση στο πεπτικό, ενώ άλλοι μπορεί αρχικά να νιώσουν χειρότερα –κάτι που όμως σύντομα θα περάσει. Η πλειοψηφία, πάντως, δεν αισθάνεται κάτι πολύ έντονο στην αρχή.

Θα υπάρξει επιδείνωση πριν τη βελτίωση;
Όταν ξεκινάμε τα προβιοτικά, εισάγουμε ουσιαστικά ένα πλήθος ωφέλιμων μικροβίων στο μικροβίωμα του εντέρου μας, που γρήγορα θα αρχίσει να πολλαπλασιάζεται στο πεπτικό μας. Αυτή η φιλική χλωρίδα προσπαθεί να διώξει τα είδη των βακτηρίων και μυκήτων που δεν μας είναι ωφέλιμα κι αυτό είναι ακριβώς που χρειαζόμαστε. Συμβαίνει, όμως, κάποια από τα στελέχη κακών βακτηρίων που καταστρέφονται, να απελευθερώνουν μερικές φορές τοξίνες πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί ο οργανισμός μας να τις καθαρίσει. Καθώς, λοιπόν, το ανοσοποιητικό μας προσπαθεί να «καθαρίσει» την κατάσταση, πιθανόν να αισθανθείτε αέρια, μικρούς πόνους, φούσκωμα, αλλαγές στη συχνότητα και στην υφή των κοπράνων ή ακόμη και μικροερεθισμούς στο δέρμα. Όσο τα καλά βακτήρια αρχίζουν να αποικούν στο έντερό μας προσφέροντάς μας μακροπρόθεσμα οφέλη, ο οργανισμός μας προσπαθεί να προσαρμοστεί κι έτσι μπορεί να αισθανθείτε προσωρινή πεπτική δυσφορία, πόνους μικρής έντασης και ερεθισμούς στο δέρμα. Όσο δυσάρεστο κι αν ακούγεται, τα συμπτώματα αυτά (τα οποία προκύπτουν από την αντίδραση Jarisch–Herxheimer κατά την οποία αποτοξινώνεται ο οργανισμός μας) αποτελούν στην πραγματικότητα σημάδι ότι τα προβιοτικά κάνουν τη δουλειά τους κι απλώς χρειάζεται λίγο χρόνο προσαρμογής το σώμα σας. Για να επιταχύνετε την κατάσταση, καλό είναι να πίνετε όσο το δυνατόν περισσότερο νερό κι αν συνεχίσετε να αισθάνεστε δυσφορία, ίσως θα πρέπει να μειώσετε την ποσότητα των προβιοτικών που λαμβάνετε. Ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος θα σας καθοδηγήσει σωστά σε αυτό.

Πότε θα νιώσετε τη διαφορά
Αν δεν νιώσετε διαφορετικά μετά την έναρξη λήψης προβιοτικών, μην ανησυχήσετε. Χρειάζεται χρόνος για να ενισχυθούν οι αποικίες καλών βακτηρίων στο έντερο και ενδεχομένως να μην νιώσετε κάτι διαφορετικό πολύ σύντομα. Το καλύτερο που μπορείτε λοιπόν να κάνετε τις πρώτες ημέρες είναι να χαλαρώσετε, γνωρίζοντας ότι είστε σε καλό δρόμο. Τα προβιοτικά είναι παρόμοια με τις βιταμίνες, με την έννοια ότι συσσωρεύονται στον οργανισμό με το πέρασμα του χρόνου, κάτι που μπορεί να πάρει από δύο εβδομάδες, μέχρι αρκετούς μήνες πριν αποκατασταθεί η ισορροπία. Χρειάζεται, βέβαια, να προσέξετε την ποιότητα των προβιοτικών που θα πάρετε (δείτε εδώ μερικούς λόγους που μπορεί να μην «δουλεύουν») και μην παραλείψετε να συμβουλευτείτε ειδικό, για να σας συστήσει το καλύτερο για εσάς. Μόλις το βρείτε, το σίγουρο είναι ότι στη συνέχεια θα αρχίσετε να απορροφάτε καλύτερα τα θρεπτικά συστατικά που τρώτε, θα δυναμώσει το εντερικό σας τοίχωμα, θα ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας, θα έχετε πιο καλό μεταβολισμό και καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία.

Χρειάζονται περισσότερα από ένα προβιοτικά;
Αυτό είναι κάτι θεμιτό ανά περίσταση και είναι ασφαλές να πάρει κάποιο πάνω από ένα προβιοτικό την ημέρα. Πάντα, όμως, πρέπει να συμβουλεύεστε ειδικό και να ξεκινάτε μια προβιοτική φόρμουλα τη φορά, περιμένοντας μια εβδομάδα πριν ξεκινήσετε την επόμενη.

Πότε πρέπει να τα παίρνετε;
Όποτε κι αν τα παίρνετε, πρωί ή βράδυ, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: ένα σταθερό κύμα φιλικών βακτηρίων θα εγκατασταθεί στο έντερό σας το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, για καλύτερα αποτελέσματα, μπορείτε να τα παίρνετε το πρωί, περίπου 15 λεπτά πριν το πρωινό. Αυτό θα τους επιτρέψει να απελευθερωθούν, χωρίς να πρέπει να «ανταγωνιστούν» ένα μεγάλο γεύμα μέχρι να φτάσουν στο έντερο κι έτσι εγκαθίστανται πιο εύκολα. Αν, όμως, παίρνετε αντιβίωση, η ώρα που θα τα λάβετε παίζει ρόλο. Μπορεί να πάρει μέχρι κι ένα χρόνο μέχρι το μικροβίωμά σας να επανέλθει έπειτα από τη λήψη της, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να το ενισχύσετε με προβιοτικά και να τα παίρνετε σωστά, ώστε να επιβιώνουν. Φροντίστε, λοιπόν, να τα παίρνετε τουλάχιστον δυο ώρες μετά την αντιβίωση.

Μπορεί να πάει κάτι στραβά;
Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει κάτι λάθος. Αν λαμβάνετε άλλα συμπληρώματα και φάρμακα, τα προβιοτικά δεν βλάπτουν και πάλι, αλλά για να είστε απόλυτα ασφαλείς, μιλήστε με κάποιον ειδικό. Το μόνο που μπορεί να μην γίνει σωστά είναι να μην έχουν τα προβιοτικά σας τροφή κι έτσι να μην μπορέσουν να σας κάνουν καλό. Όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, έτσι και τα προβιοτικά χρειάζονται τροφή για να επιβιώσουν και ο μόνος τρόπος να τη λάβουν είναι από τις τροφές που καταναλώνετε και περνούν στο πεπτικό σας. Οι πρεβιοτικές φυτικές ίνες είναι αυτές που τους δίνουν τροφή και θα τις βρείτε σε φυτικές τροφές όπως τα μήλα, τα καρύδια, τα σπαράγγια, οι μπανάνες, το μπρόκολο. Είναι, επίσης, σημαντικό να αποφεύγετε τις επεξεργασμένες τροφές, τα χημικά, τα τρόφιμα με γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς, την επεξεργασμένη ζάχαρη και τις τεχνητές πρόσθετες ουσίες, καθώς όλα αυτά δεν κάνουν καλό στα φιλικά αυτά βακτήρια. Κι επειδή μερικές φορές είναι δύσκολο να λάβετε όλα τα πρεβιοτικά που χρειάζεστε μόνο από τη διατροφή, μπορείτε να συμβουλευτείτε τον ειδικό για ένα συμπλήρωμα με πρεβιοτικές φυτικές ίνες που θα βοηθήσει.

Πηγές
1. Belum, G. R., Belum, V. R., Chaitanya Arudra, S. K., & Reddy, B. (2013). The Jarisch–Herxheimer reaction: Revisited. Travel Medicine and Infectious Disease, 11(4), 231-237. doi:10.1016/j.tmaid.2013.04.001
2. Ouwehand, A. C., Forssten, S., Hibberd, A. A., Lyra, A., & Stahl, B. (2016). Probiotic approach to prevent antibiotic resistance. Annals of Medicine, 48(4), 246-255.
3. Zaura, E., Brandt, B. W., Mattos, M. J., Buijs, M. J., Caspers, M. P., Rashid, M., . . . Crielaard, W. (2015). Same Exposure but Two Radically Different Responses to Antibiotics: Resilience of the Salivary Microbiome versus Long-Term Microbial Shifts in Feces. MBio, 6(6). doi:10.1128/mbio.01693-15