Φυτικές ίνες, επεξεργασμένες τροφές και καρκίνος

Τα διάφορα είδη καρκίνου αποτελούν σημαντική απειλή για την υγεία και τη μακροζωία τη σύγχρονη εποχή και οι έρευνες που αφορούν τη διατροφή και τον καρκίνο ολοένα και πληθαίνουν. Η Μεσογειακή Διατροφή –η αυθεντική κι όχι η προσαρμοσμένη στη δυτικού τύπου διατροφή- είναι σίγουρα κορυφαία διατροφή, αφού βασίζεται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Και η φυτοφαγία, όμως, αποτελεί μια από τις πιο «δυνατές» επιλογές για την πρόληψη του καρκίνου και τη βελτίωση της ζωής μετά τη διάγνωση. Ένα από τα βασικά στοιχεία μιας φυτοφαγικής διατροφής, όπως γνωρίζετε, είναι οι φυτικές ίνες, ένα θρεπτικό στοιχείο που οι περισσότεροι δεν λαμβάνουν στις ποσότητες που θα έπρεπε.

Μια κατά βάση φυτοφαγική διατροφή, βασισμένη σε φυσικές τροφές αποτελεί τη βασική σύσταση για την πρόληψη καρκίνου και την καλύτερη ζωή μετά τη διάγνωση. Ένα από τα βασικά στοιχεία μιας τέτοιας διατροφής και από τους βασικούς λόγους που είναι τόσο ευεργετική, είναι οι φυτικές ίνες.

Φυτικές ίνες και πρόληψη καρκίνου
Η εν λόγω έρευνα αναλύει την επίδραση που έχει η πρόσληψη φυτικών ινών στον κίνδυνο για καρκίνο, επικεντρώνοντας σε διαφορετικούς τύπους φυτικών ινών, σε 364.856 συμμετέχοντες από τη μελέτη UK Biobank. Κατά τη διάρκεια των 8,8 ετών παρακολούθησης, 30.725 άτομα διαγνώστηκαν με καρκίνο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που κατανάλωναν τις περισσότερες φυτικές ίνες είχαν συνολικά 10% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, σε σύγκριση με όσους κατανάλωναν τις λιγότερες (<9,6 έναντι ≥19,1 g/ημέρα). Οι μεγαλύτερες μειώσεις στον κίνδυνο παρατηρήθηκαν για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του οισοφάγου, του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης και των νεφρών, με τις φυτικές ίνες από δημητριακά, φρούτα και λαχανικά να παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη επίδραση στη μείωση του κινδύνου. Η συσχέτιση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου δεν ήταν τόσο ισχυρή όσο αναμενόταν, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο ότι η μεγαλύτερη ποσότητα πρόσληψης φυτικών ινών ήταν σχετικά χαμηλή (>19,1g/ημέρα), ενώ στην πραγματικότητα η ιδανική πρόσληψη είναι >30g/ημέρα ή περισσότερο.

Οι φυτικές ίνες προάγουν την υγεία μέσω της αύξησης του κορεσμού και ως εκ τούτου συμβάλλουν στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους (σημαντικό για την πρόληψη του καρκίνου). Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ενώσεις που αποτελούν σημαντικά όπλα για την υγεία. Ταυτόχρονα, είναι το κλειδί για τη διατήρηση ενός υγιούς μικροβιώματος του εντέρου, το οποίο με τη σειρά του υποστηρίζει ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα, τη ρύθμιση της γλυκόζης και μειώνει τη φλεγμονή. Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί είναι σημαντικοί για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου.

Τι συμβαίνει με τις επεξεργασμένες τροφές;
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα σίγουρα δεν είναι μια καλή επιλογή στη διατροφή μας και όσο πιο συχνά τα καταναλώνουμε, αλλά και όσο πιο επεξεργασμένα είναι, τόσο το χειρότερο. Από την άλλη, δεν είναι όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα ίδια. Τα φυτικά γάλατα, για παράδειγμα, και τα φυτικά εναλλακτικά προϊόντα κρέατος (φυτικά μπιφτέκια κ.ο.κ.) θεωρούνται ότι είναι πολύ επεξεργασμένα και ως εκ τούτου ανθυγιεινά –με κάποια εκ των οποίων πράγματι να είναι. Αυτό, όμως, χρησιμοποιείται πολύ συχνά ως δικαιολογία για να συνεχιστεί η προώθηση της κατανάλωσης κρέατος, γάλακτος και αυγών, καθώς είναι «φυσικά» και «μη επεξεργασμένα».

Νέα έρευνα, όμως, δείχνει σαφώς ότι δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα και αναδεικνύει ζητήματα γύρω από αυτή την ταξινόμηση. Η συγκεκριμένη μελέτη κοορτής, λοιπόν, περιελάμβανε 266.666 συμμετέχοντες (60% γυναίκες) από τη μελέτη EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition). Η διάμεση ηλικία τους ήταν 52 έτη και οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για μια περίοδο 11,2 ετών. Η μέση κατανάλωση πολύ επεξεργασμένων τροφών (UPFs) χωρίς αλκοολούχα ποτά για τους άνδρες και τις γυναίκες ήταν 413 g/ημέρα και 326 g/ημέρα, αντίστοιχα. Αυτό αντιστοιχούσε σε ποσοστό 34% kcal και 32% kcal UPFs στην καθημερινή διατροφή μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η κατανάλωση τέτοιων επεξεργασμένων τροφών συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρδιομεταβολικών παθήσεων -καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2- και καρκίνου. Κάθε αύξηση της πρόσληψης κατά 260g/d σχετιζόταν με 9% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης αυτών των παθήσεων (δηλαδή εμφάνισης δύο από αυτές τις ασθένειες). Οι συσχετίσεις με υψηλότερο ΔΜΣ εξηγούσαν μεν μέρος αλλά όχι το σύνολο αυτού του αυξημένου κινδύνου. Ωστόσο, ο αυξημένος κίνδυνος συσχετίστηκε συγκεκριμένα με την κατανάλωση ποτών με ζάχαρη και τεχνητά γλυκαντικά, προϊόντων ζωικής προέλευσης (συμπεριλαμβανομένων των επεξεργασμένων κρεάτων), όπως και με σάλτσες και spread. Δεν υπήρξε αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη τύπου 2 και καρκίνου με την κατανάλωση άλλων τύπων επεξεργασμένων τροφών, όπως ψωμί και δημητριακά, γλυκά και επιδόρπια, αλμυρά σνακ, εναλλακτικά προϊόντα φυτικής προέλευσης και έτοιμα προς κατανάλωση/ζεσταμένα πιάτα. Στην πραγματικότητα, η κατανάλωση ψωμιού και δημητριακών συσχετίστηκε αντιστρόφως ανάλογα με αυτές τις χρόνιες παθήσεις.

Τα αποτελέσματα, λοιπόν, δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν μη διατροφικοί λόγοι για την επιβάρυνση που παρατηρείται στην υγεία με την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων, όπως τα πρόσθετα τροφίμων κατά την επεξεργασία και των μολυσματικών παραγόντων από το υλικό συσκευασίας (π.χ. δισφαινόλη Α). Αυτά μπορεί να επηρεάσουν τις ενδοκρινικές οδούς ή το μικροβίωμα του εντέρου και να συμβάλουν στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών.

Για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου και άλλων ασθενειών, η απάντηση βρίσκεται στις φυτικές ίνες. Προάγουν την υγεία μέσω της αύξησης του κορεσμού και, ως εκ τούτου, βοηθούν στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους (σημαντικό για την πρόληψη του καρκίνου). Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ενώσεις, ενώ συμβάλλουν στη διατήρηση ενός υγιούς μικροβιώματος του εντέρου, το οποίο με τη σειρά του υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, τη ρύθμιση της γλυκόζης και μειώνει τη φλεγμονή. Επιλέξτε, λοιπόν, άφθονα φρούτα, λαχανικά, όσπρια στην καθημερινότητά σας και εφόσον οι επεξεργασμένες τροφές βρίσκονται στην κουζίνα σας, τουλάχιστον επιλέξτε τις λιγότερο επιβαρυντικές, αποφεύγοντας τα αναψυκτικά, τα επεξεργασμένα κρεατικά και τις διάφορες έτοιμες σάλτσες.

Πηγές

https://shireenkassam.medium.com/review-of-the-plant-based-nutrition-news-november-2023-15443a45e208

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37855261/

https://www.thelancet.com/journals/lanepe/article/PIIS2666-7762(23)00190-4/fulltext