Διατροφή χωρίς γλουτένη: Είναι απλώς μόδα ή όντως η κοιλιοκάκη αυξάνεται; Τι δείχνουν οι τελευταίες έρευνες

Σχεδόν δύο εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν κοιλιοκάκη και πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση γλουτένης, διαπιστώνει μια νέα μελέτη. Ωστόσο, μόλις πριν από μια δεκαετία, σχεδόν κανείς στις ΗΠΑ φαίνεται να μην είχε πρόβλημα να καταναλώνει αυτή την πρωτεΐνη στο ψωμί και σε άλλα τρόφιμα.

Μήπως η μανία των ατόμων να καταναλώνουν τρόφιμα χωρίς γλουτένη αποδεικνύει όντως αύξηση της επιδημίας της κοιλιοκάκης ή απλώς οι άνθρωποι έχουν στραφεί για άλλη μία φορά σε μία διατροφική μόδα; Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη από την Mayo Clinic, μπορεί να είναι και τα δύο. Διαπίστωσε λοιπόν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με κοιλιοκάκη μπορεί να μην γνωρίζουν ότι έχουν την πάθηση, και πολλοί άνθρωποι που ακολουθούν διατροφή χωρίς γλουτένη να μην έχουν ποτέ διαγνωστεί με κοιλιοκάκη.

Τι έδειξε η μελέτη

Για τη μελέτη*, ο Δρ Joseph Murray, ένας γαστρεντερολόγος στη Mayo Clinic στο Ρότσεστερ της Μινεσότα και η ομάδα του, εξέτασαν δείγματα αίματος που ελήφθησαν από Αμερικανούς το 1950 και τα συνέκριναν με δείγματα που πήραν σήμερα. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι όντως η κοιλιοκάκη στην πραγματικότητα αυξήθηκε επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις ότι περίπου το 1% των ενηλίκων στις ΗΠΑ έχουν σήμερα κοιλιοκάκη, καθιστώντας την τέσσερις φορές πιο συχνή τώρα από ότι ήταν πριν από 50 χρόνια. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 1,8 εκατομμύρια Αμερικανούς να πάσχουν από κοιλιοκάκη, αλλά περίπου 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι να μην γνωρίζουν ότι την έχουν. Από την άλλη πλευρά, περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ ακολοθούν διατροφή χωρίς γλουτένη, ακόμη κι αν δεν έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη.

Αρρωσταίνουμε από τη γλουτένη επειδή τα προϊόντα με γλουτένη είναι πια πολλά

Η νέα μελέτη δείχνει ότι περισσότεροι άνθρωποι πραγματικά αρρωσταίνουν από τη γλουτένη που βρίσκεται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι, αλλά οι λόγοι δεν είναι σαφείς. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, η γλουτένη προκαλεί κοιλιοκάκη, η οποία μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, όπως κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και διάρροια. Η έλλειψη θρεπτικών συστατικών μπορεί να προκαλέσει στους πάσχοντες απώλεια βάρους, κόπωση, εξανθήματα και άλλα προβλήματα. Η κοιλιοκάκη είναι διαφορετική από την αλλεργία στο σιτάρι, η οποία επηρεάζει ένα πολύ μικρότερο αριθμό ανθρώπων, κυρίως παιδιά που το καταφέρνουν και το ξεπερνούν.

Γιατί έχει αυξηθεί σήμερα η κοιλιοκάκη;

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι σήμερα με κοιλιοκάκη, επειδή καταναλώνουν περισσότερα επεξεργασμένα προϊόντα σιταριού, όπως ζυμαρικά και αρτοσκευάσματα από ότι τις προηγούμενες δεκαετίες, και αυτά χρησιμοποιούν τύπους σιταριού που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε γλουτένη, επειδή η γλουτένη φουσκώνει τη ζύμη. Ή θα μπορούσε να οφείλεται σε γενετικές αλλαγές που έγιναν στο σιτάρι.

Η Πράσινη Επανάσταση πόσο κακό μας έκανε;

Στη δεκαετία του 1950, οι επιστήμονες άρχισαν να πειραματίζονται με διάφορες διασταυρώσεις σιταριού για να το κάνουν πιο ανθεκτικό και να έχει καλύτερη ανάπτυξη. Αποτέλεσε τη βάση της Πράσινης Επανάστασης που ενίσχυσε σοδειές σιταριού σε όλο τον κόσμο. Ο Norman Borlaug ήταν ο επιστήμονας πίσω από αυτές τις καινοτομίες, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το έργο του. Αλλά η γλουτένη του σιταριού μετά από αυτές τις δοκιμές και τις αλλαγές έγινε ακόμη πιο ενοχλητική για πολλούς ανθρώπους. Κάτι τέτοιο λοιπόν ενδέχεται να συνέβαλε σε αυτό που σήμερα ονομάζεται «ευαισθησία στη γλουτένη» και πολλοί υποφέρουν από φούσκωμα και άλλα συμπτώματα σαν της κοιλιοκάκης χωρίς να έχουν στην πραγματικότητα κοιλιοκάκη.

Η ευαισθησία στη γλουτένη

Η θεωρία για την «ευαισθησία στη γλουτένη» ενισχύθηκε πέρυσι από μια μικρή  – αλλά συχνά αναφερόμενη – αυστραλιανή μελέτη. Οι εθελοντές που είχαν συμπτώματα κοιλιοκάκης τέθηκαν η μία ομάδα σε δίαιτα χωρίς γλουτένη και η άλλη ομάδα σε μια κανονική δίαιτα για έξι εβδομάδες. Εκείνοι που δεν κατανάλωναν γλουτένη είχαν λιγότερο φούσκωμα, κόπωση και ακανόνιστες κινήσεις του εντέρου.

* Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο American Journal of Gastroenterology