Ορθορεξία: μήπως η εμμονή με το υγιεινό φαγητό καταλήγει ανθυγιεινή;

Όσον αφορά τις διατροφικές διαταραχές που έχουν ψυχολογική βάση, οι περισσότεροι γνωρίζουν την ανορεξία, τη βουλιμία και ίσως την επεισοδιακή υπερφαγία, που χαρακτηρίζεται από συχνή και άστατη κατανάλωση φαγητού. Οι παραπάνω διαταραχές αφορούν τη λήψη ή μη φαγητού σε ακραία επίπεδα και είναι ίσως οι πιο γνωστές σε όλους. Τι γίνεται, όμως, όταν η εμμονή με το φαγητό περνά στην αντίπερα όχθη; Τι συμβαίνει όταν το «κυνήγι» της υγιεινής διατροφής αρχίζει να γίνεται εφιάλτης; Κάπου εκεί ξεκινά η ορθορεξία.

Τι είναι η ορθορεξία

Ορθορεξία είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για μια πάθηση που περιλαμβάνει συμπτώματα εμμονικής συμπεριφοράς όσον αφορά την υγιεινή διατροφή. Με λίγα λόγια, πρόκειται για εμμονή με την υγιεινή διατροφή, που φτάνει σε σημείο να ξεπερνά τα όρια και να γίνεται καταναγκασμός. Αν και ο αρχικός στόχος είναι σωστός, αφού αφορά τη διατήρηση ή/και την επαναφορά της υγείας μέσα από κατανάλωση υγιεινών τροφών που εγγυώνται μακροζωία, όταν «χτυπά» η ορθορεξία, η νοοτροπία αυτή μετατρέπεται σε εφιάλτη, με σημεία και συμπτώματα που συναντάμε σε διαταραχές άγχους, αλλά και σε άλλες διατροφικές διαταραχές.

Τι χαρακτηρίζει ένα άτομο με ορθορεξία

Ένα άτομο που πάσχει από ορθορεξία, παρουσιάζει εμμονή με τον ορισμό και τη διατήρηση της ιδανικής διατροφής κι όχι του ιδανικούς βάρους. Οι τροφές που επιλέγει είναι τροφές που δίνουν την αίσθηση «αγνότητας» και υγείας και οι συνηθισμένες αλλαγές που παρουσιάζει στη συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Εμμονή με τη σχέση διατροφικών επιλογών και παθήσεων, όπως άσθμα, πεπτικά προβλήματα, πεσμένη διάθεση, άγχος, αλλεργίες

• Αποφυγή τροφών που μπορεί να προκαλούν αλλεργίες, χωρίς ιατρική συμβουλή

• Σημαντική αύξηση κατανάλωσης συμπληρωμάτων, βοηθημάτων με βότανα και προβιοτικών

• Δραστική μείωση των αποδεκτών τροφών, σε τέτοιο σημείο που ο πάσχων να καταναλώνει λιγότερες από 10 τροφές συνολικά

• Παράλογο ενδιαφέρον για τις τεχνικές προετοιμασίας του φαγητού, την απολύμανση σκευών κ.ο.κ.

Τι αποφεύγει ένα άτομο με ορθορεξία

Το άτομο με τέτοιου είδους διαταραχή μπορεί να αποφεύγει πλήθος τροφών, που όντως ανήκουν στη σφαίρα του ανθυγιεινού, με τη διαφορά ότι η αποφυγή γίνεται σε σημείο εμμονής και ξεφεύγει από τα όρια. Ανάμεσα στις τροφές βρίσκονται αυτές που:

• Περιέχουν τεχνητά χρώματα, γεύση ή συντηρητικά

• Είναι γενετικά τροποποιημένες ή έχουν ψεκαστεί με μικροβιοκτόνα

• Περιέχουν λίπος, ζάχαρη ή αλάτι

• Προέρχονται από ζώα (κρέας, γαλακτοκομικά, αβγά κ.ο.κ.)

• Περιέχουν συστατικά που οι ίδιοι κρίνουν ως ανθυγιεινά

Πώς επιδρά η ορθορεξία στο άτομο

Όλα τα παραπάνω, φυσικά, οδηγούν σε διάφορες συμπεριφορικές αλλαγές, με το φαγητό να αποτελεί την κύρια, ίσως και μοναδική ασχολία, καθημερινά. Οι αυστηροί κανόνες οδηγούν συχνά σε απομόνωση, σε έντονες τύψεις αν τύχει και συμβεί κάποιο «παραστράτημα» και σε χειροτέρευση της ποιότητας ζωής, με πολύ άγχος, ακόμη και κρίσεις πανικού. Τα άτομα αυτά περνούν ώρες με τη σκέψη του φαγητού που θα ετοιμάσουν για να φάνε, κάνουν αυστηρό προγραμματισμό καθημερινά, είναι άκρως επικριτικά με όσους δεν ασπάζονται τις απόψεις τους και απομακρύνονται από αυτούς, νιώθοντας ότι είναι κατώτεροι, φοβούνται να φάνε εκτός σπιτιού ή φαγητό που έχουν ετοιμάσει άλλοι, αντλούν ικανοποίηση μόνο από την κατανάλωση υγιεινού φαγητού και παρουσιάζουν σταδιακά πολλές εναλλαγές στη διάθεση, άγχος και αίσθημα κατάθλιψης. Τα συμπτώματα της ορθορεξίας είναι σοβαρά, χρόνια και ξεφεύγουν από μια απλή lifestyle επιλογή, ενώ φτάνει σε σημείο να επηρεάζει άλλες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, σχέσεις, ακόμη και την υγεία. Μεταξύ άλλων, έχουν παρατηρηθεί περιστατικά εμφάνισης λήθαργου, διακοπής περιόδου και κρίσεων πανικού.

Ακόμη, η εμμονή με το υγιεινό φαγητό και ο αναπόφευκτος αποκλεισμός πλήθους τροφών, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση κατανάλωσης των θερμίδων, με αποτέλεσμα μεγάλη απώλεια βάρους, με Δείκτη Μάζας Σώματος κάτω από 18,5 (λιποβαρής). Αν οι διατροφικοί περιορισμοί είναι πολύ αυστηροί, ο υποσιτισμός δεν αργεί να έρθει. Σε σπάνιες περιπτώσεις, είναι τόσο σοβαρός, που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές δυσλειτουργίες, ακόμη και θάνατο.

Αν αισθάνεστε ότι η διατροφή σας και ο προγραμματισμός της αρχίζει να σας καταπιέζει και να σας αγχώνει, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να μιλήσετε με κάποιον ειδικό, που θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε το πραγματικό νόημα της υγιεινής διατροφής, αυτής που μόνο απελευθερώνει και χαρίζει πινελιές υγείας στη ζωή σας, χωρίς να σας βλάπτει.